Nauka i Technika

Wszyscy trzej laureaci w tym roku otrzymali nagrodę za badania nad chaotycznymi i pozornie przypadkowymi zjawiskami oraz ich modelowaniem. Giorgio Parisi został nagrodzony za swój rewolucyjny wkład w teorię nieuporządkowanych materiałów i procesów losowych. Syukuro Manabe i Klaus Hasselmann położyli podwaliny pod naszą wiedzę o klimacie Ziemi i o tym, jak ludzkość na niego wpływa.

W dzisiejszym wywiadzie Kurier Polski gości Ryszarda Jankowiaka, Distinguished Professor of Chemistry and Ancillary Distinguished Professor of Physics of Kansas State University.

Trudno się dzisiaj uchronić przed kolejnymi doniesieniami, czy to na temat przebiegu szczepień na COVID-19, czy to ich rzekomym ryzyku i szkodliwości, czy wreszcie o ich skuteczności, lub przeciwnie. Wiele osób wyraża swoje opinie na ten temat, tak publicznie, jak i prywatnie, jednak raczej niewiele naprawdę rozumie jak – na jakiej zasadzie – te szczepionki w ogóle działają, jaki jest ich mechanizm, jakie jest ich ryzyko, oraz na czym polega ich odmienność i nowość, w porównaniu z tradycyjnymi. Wszyscy niby wiemy, że zostały opracowane i dopuszczone do stosowania niesłychanie szybko – jak na szczepionki – bo w ciągu niecałego roku, ale mało kto zdaje sobie sprawę dlaczego to było w ogóle możliwe. Spróbujmy sobie tu, przynajmniej po części, odpowiedzieć na te pytania a, przy okazji, wskazać na częściowo polskie pochodzenie technologii, która te szczepionki umożliwiła.

Niestety, nie będzie nam dane celebrować stuletniego jubileuszu jednej z najwybitnieszych osobistości polskiej nauki. Donosimy ze smutkiem, że w środę, 16 grudnia 2020, w wieku 99 lat, zmarł profesor Wacław Szybalski, wybitny badacz, prawdziwy geniusz genetyki molekularnej, nazywany "królem genetyki", wielokrotnie wymieniany jako kandydat do nagrody Nobla, doktor honoris causa wielu uniwersytetów. W osobie prof. Wacława Szybalskiego żegnamy znakomitego specjalistę z zakresu genetyki oraz medycyny molekularnej, ojca tzw. biologii syntetycznej. Był to światowej klasy naukowiec, mentor, wychowawca, wzór dla wielu polskich badaczy, a zarazem wielki Polak i czynny patriota.

Prestiżowa nagroda Nobla w dziedzinie chemii przypadła w 2020 roku dwóm kobietom: francuskiej chemiczce Emmanuelle Charpentier, związanej dziś z Instytutem Maxa Plancka w Berlinie, oraz Amerykance Jennifer A. Doudna, z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley. Nagroda została przyznana za rozwinięcie metody edycji genów.

Tegoroczna prestiżowa nagroda Nobla z fizyki przypadła trójce wybitnych uczonych. Połowę (50%) nagrody przyznano słynnemu brytyjskiemu fizykowi Sir Rogerowi Penrose'owi z Uniwersytetu w Oxfordzie. Jest to o tyle ciekawe dla nas, że naukowiec ten ostatnio współpracuje blisko z Polakami. Pozostałą część nagrody (a więc po 25%) podzielono równo pomiędzy dwoje astrofizyków związanych z Kalifornijskim Uniwersytetem w Berkeley: Reinharda Genzela oraz Andreę Ghez.