Historia

12 października to dzień, kiedy wspominamy śmierć Czesława Białobrzeskiego — fizyka teoretycznego, astrofizyka, filozofa nauki, prekursora nowoczesnych modeli gwiazdowych, autora około stu prac naukowych — ale także okazja, by zastanowić się, co z jego idei i prac pozostaje dziś żywe.

W świecie, w którym pamięć historyczna coraz częściej ustępuje miejsca powierzchownym narracjom, są ludzie, którzy z oddaniem przypominają światu o polskim dziedzictwie, bohaterach i wartościach. Jednym z nich jest Waldemar Biniecki – redaktor naczelny reaktywowanego po 70 latach legendarnego Kuryera Polskiego z Milwaukee, działacz polonijny, publicysta i propagator idei globalnej Polonii. W uznaniu jego pracy na rzecz upowszechniania prawdy o Polsce i budowania mostów między krajem a diasporą, Instytut Pamięci Narodowej przyznał mu w 2025 roku tytuł Ambasadora Polskiej Historii.

Rok 2025 przynosi nam kolejne obchody Dnia Pieroga, przypadające w tym roku na środę, 8 października. Ta data, w kalendarzu międzynarodowym znana jako National Pierogi Day (Narodowy Dzień Pierogów), to święto dedykowane jednej z najbardziej rozpoznawalnych potraw pochodzących z polskich stołów.

12 sierpnia na terenie byłego niemieckiego obozu zagłady Aushwitz-Birkenau odbył się kolejny już Wielki Marsz Życia i Wolności Polaków i Polonii ku czci pomordowanych tam ofiar. Marsz zakończył się 14 sierpnia, w rocznicę śmierci świętego Maksymiliana Marii Kolbe — polskiego franciszkanina, męczennika II wojny światowej.

Fundacja im. Janusza Kurtyki to organizacja pozarządowa, która od 2016 roku działa w celu promocji polskiej historii w Polsce i poza jej granicami. Jej najważniejszym obszarem działania jest „Nagroda im. Janusza Kurtyki”. Ten pionierski projekt nakierowany na zwiększenie wiedzy o polskiej historii na świecie przeżywa jednak poważne wyzwania finansowe, które zagrażają jego ciągłości.

4 października 1918 r. gen. Józef Haller objął dowództwo nad Armią Polską we Francji. Był pierwszym polskim dowódcą tej formacji, nazywanej „Błękitną Armią” (ze względu na kolor munduru), funkcjonującą na emigracji w czasie I wojny światowej.

2 października 1946 r. w Versoix koło Genewy zmarł Ignacy Mościcki, prezydent RP w latach 1926–1939. Wiele lat później, w 1993 r., szczątki prezydenta Mościckiego trafiły do Polski, gdzie złożono je w Archikatedrze św. Jana w Warszawie.

Nowy układ społeczno-polityczny, którego architektem staje się prezydent Karol Nawrocki, najprawdopodobniej oprze się na szerokiej koalicji partii, środowisk i ugrupowań. W tym projekcie otwiera się wyjątkowa szansa: realne włączenie polskiej diaspory w życie publiczne kraju.

Polacy w przedwojennym Wrocławiu, noszącym wówczas nazwę Breslau, nie mieli łatwego życia. Rozprzestrzeniające się szybko wśród tutejszych Niemców radykalne poglądy rasistowskie i nacjonalistyczne prowadziły do prześladowań wszelkich innych niż niemieckie grup społecznych. Przyznawanie się do polskości było aktem wielkiej odwagi.

Pomnik Małego Powstańca na warszawskiej Starówce to nie tylko symbol pamięci o najmłodszych uczestnikach powstania warszawskiego, ale także niezwykła historia samej rzeźby, jej autora i harcerzy, którzy doprowadzili do jej powstania.

Polska była skazana na konfrontację z III Rzeszą i Związkiem Sowieckim – wynikało to z polityki mocarstw i układu sił w Europie. Mogła ten moment jedynie nieznacznie przyspieszyć lub opóźnić. W żadnym wariancie nie mogła jednak uniknąć tragedii.