Doktor Ludwik Rajchman (1884-1965) — wybitny, choć mniej znany lekarz, odegrał kluczową rolę w zrewolucjonizowaniu praktyki lekarskiej w skali światowej.
Urodzony w znamienitej rodzinie w Warszawie, Rajchman wyruszył w niezwykłą podróż, która ukształtowała przyszłość międzynarodowych inicjatyw zdrowotnych. Kształcił się na prestiżowym Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, swoje umiejętności doskonalił później w renomowanych instytucjach, takich jak Instytut Pasteura w Paryżu i Królewski Instytut Zdrowia Publicznego w Londynie. To właśnie dzięki studiom bakteriologicznym Rajchman zainteresował się epidemiologią i zdrowiem publicznym.
Dr. Ludwik Rajchman (koloryzacja: A. Woźniewicz) ( Źródło: Wikimedia Commons)
Po I wojnie światowej Rajchman wniósł znaczący wkład w zwalczanie tyfusu w Polsce. Czerpiąc z doświadczeń kierownika Centralnego Laboratorium Dyzenterii w Londynie, udało mu się przekonać nowo utworzony rząd polski do utworzenia w listopadzie 1918 roku Państwowego Centralnego Zakładu Epidemiologicznego. Instytucja ta, później znana jako Państwowy Zakład Higieny, skupiała się na walce z wyniszczającymi epidemiami nękającymi powojenną Polskę. Rajchman objął stanowisko jej dyrektora i pozyskał poparcie wybitnych polskich lekarzy, w tym swojego kuzyna dra Ludwika Hirshfelda, twórcy układu grup krwi ABO oraz dra Kazimierz Funka, powszechnie uznawanego za „ojca witamin”.
Liga Narodów (1920–1946) powstała, aby wspierać współpracę międzynarodową i jest uważana za poprzedniczkę Organizacji Narodów Zjednoczonych (od 1945 r. do chwili obecnej). Jej dokument założycielski powstał podczas negocjacji o zawieszeniu broni po I wojnie światowej. Wyjątkowe zdolności menadżerskie Rajchmana nie pozostały niezauważone i w 1920 roku został powołany do Komisji Epidemicznej Organizacji Zdrowia Ligi Narodów (LNHO, League of Nations Health Organization) i pełnił funkcję jej dyrektora medycznego. Za pośrednictwem LNHO opowiadał się za standaryzacją szczepionek i produktów farmaceutycznych oraz był orędownikiem międzynarodowej wymiany medycznej i misji szkoleniowych. Obszary zainteresowań Rajchmana obejmowały profilaktykę, zdrowie matek i noworodków, odżywianie, zdrowie pracowników i odszkodowania. Jego wpływ wykraczał poza Europę, ponieważ dzielił się swoją wiedzą i doświadczeniem w Afryce, Ameryce Łacińskiej i na Dalekim Wschodzie, zwłaszcza w Chinach.
Podczas II wojny światowej Rajchman zaproponował utworzenie międzynarodowej organizacji służby zdrowia, o czym szczegółowo mowa w publikacji z 1943 r. Związał się z Agencją Narodów Zjednoczonych ds. Pomocy i Rehabilitacji (UNRRA), utworzoną w 1943 r. w celu zapobiegania rozprzestrzenianiu się epidemii i zapewniania pomocy dla przesiedleńców dotkniętych wojną. Uznając pilną potrzebę zajęcia się trudną sytuacją głodujących dzieci w następstwie II wojny światowej, Rajchman zaproponował wykorzystanie pozostałych funduszy UNRRA w celu ustanowienia globalnego programu poświęconego ich dobru.
W grudniu 1946 roku Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych odpowiedziało na wezwanie Rajchmana, tworząc Międzynarodowy Fundusz Pomocy Dzieciom, obecnie znany jako Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci (UNICEF), którego Rajchman był inauguracyjnym przewodniczącym. Podstawowym celem UNICEF-u było niesienie bezwarunkowej pomocy dzieciom dotkniętym wojną, kierując się niezachwianą wizją Rajchmana.
Niestety wpływy Rajchmana zostały ograniczone przez politykę zimnej wojny i wykluczono go z planowania Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Pomimo zamieszkania we Francji, dołączył do nowej polskiej delegacji przy UNRRA i ONZ, zdobywając początkowo przychylność rządu komunistycznego. Jednak w miarę nasilania się zimnej wojny jego paszport dyplomatyczny został unieważniony przez polskie władze, co skutecznie zakończyło jego znakomitą karierę w międzynarodowej służbie zdrowia publicznego.
Wkład doktora Ludwika Rajchmana w zdrowie świata jest nieoceniony. Jego niezachwiane zaangażowanie w międzynarodowe organizacje zajmujące się zdrowiem i inicjatywy w zakresie zdrowia publicznego pozostawiły niezatarty wpływ na nasz świat. Niestrudzone wysiłki Rajchmana ukształtowały krajobraz opieki zdrowotnej, a jego wizjonerskie podejście do praktyki lekarskiej, wolnej od granic, nadal inspiruje nas wszystkich i przynosi korzyści.
Artykuł pierwotnie opublikowany przez Polskie Towarzystwo Medyczne w Minnesocie. Opublikowano ponownie za pozwoleniem.
Z angielskiego tłumaczył Andrzej Woźniewicz.
