Polska została zniszczona podczas I wojny światowej (1914-1918). Polacy mieszkający w Ameryce zainicjowali Polski Biały Krzyż i Polskie Szare Samarytanki z YWCA (Young Women's Christian Association, Chrześcijański Związek Młodych Kobiet), które rekrutowały pielęgniarki do wspierania polskich żołnierzy i rodzin. Działania te były kluczowe dla powojennej odbudowy Polski. Niestety, ich historie zostały zapomniane.
Polskie Szare Samarytanki. Zdjęcie dzięki uprzejmości Immigration History Research Center, University of Minnesota. (Źródło: pamsm.org)
Pielęgniarki wyszkolone w Ameryce, m.in. YWCA Szare Samarytanki i pielęgniarki z Polskiego Białego Krzyża, przybyły do Polski w 1919 roku. Pomogły ponad milionowi potrzebujących dzieci i żołnierzom leczącym się z ran bojowych. I służyły wszystkim bez względu na wyznanie, pochodzenie etniczne, czy klasę społeczną.
Historia Polskiego Białego Krzyża przyćmiła polskie Szare Samarytanki. Polski Biały Krzyż jest bardziej znany poprzez swoich założycieli, Ignacego i Heleny Paderewskich. Ignacy Paderewski był znanym pianistą, filantropem, politykiem i kompozytorem. Został ministrem spraw zagranicznych po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r., a premierem w 1919 r. Helena (z domu Rosen) znana jest ze zbierania funduszy na ten cel, zwłaszcza na tzw. lalki Paderewskiej. Obie organizacje, Szare Samarytanki i Polski Biały Krzyż, szkoliły pielęgniarki i wspierały działania edukacyjne.
Polski Biały Krzyż (Źródło: pamsm.org)
Rada Pracy Wojennej YWCA powołała Polskie Szare Samarytanki we współpracy z American Relief Administration (ARA). Hrabina Laura De Turczynowicz (z domu Laura Blackwell) walnie przyczyniła się do promowania szkolenia przez YWCA młodych Amerykanek polskiego pochodzenia dla Szarych Samarytanek.
Hrabina Laura De Turczynowicz (z domu Blackwell) (Źródło: pamsm.org)
Laura znała z pierwszej ręki okropności i okrucieństwa popełnione podczas I wojny światowej. Mieszkała na Suwalszczyźnie na skraju Jezior Augustowskich. W czasie wojny, jej mąż Stanisław De Turczynowicz, profesor hydrologii, został zmobilizowany w Rosji jako naczelny inspektor Sanitarny. Ona i ich troje dzieci byli przetrzymywani jako zakładnicy przez generała von Hindenburga. Po dramatycznej ucieczce z terenów objętych wojną, na które najechały wojska pruskie, wróciła w 1915 r. do Stanów Zjednoczonych. De Turczynowicz, zaangażowana w wystąpienia publiczne, napisała książkę, która w 1916 r. stała się natychmiastowym bestselerem, zbierała fundusze i rekrutowała ochotników do akcji niesienia pomocy.
Polskie Szare Samarytanki z YWCA były grupą kobiet-ochotników, które udzieliły tak bardzo potrzebnej pomocy Polsce, zniszczonej przez I wojnę światową (1914-1918).
Eleanor Wasielewski była absolwentką i wykładowcą Minnesota University (obecnie University of Minnesota). Wasielewski (później znana jako Eleanor Anthony) była pierwszym rekrutem Szarych Samarytanek.
Eleanor Wasilewski (Źródło: pamsm.org)
Po wstępnej selekcji i szkoleniu około 99 kobiet przeszło dodatkowe półroczne szkolenie w Nowym Jorku, a 77 ukończyło je w czerwcu 1919 r. Pierwsza grupa przybyła do Polski w lipcu 1919 r. Szkoliła miejscowych wolontariuszy, pomagała uchodźcom, nadzorowała transport i dystrybucję pomocy i pomógł milionom dzieci w potrzebie i żołnierzom wracającym do zdrowia po ranach bitewnych. Szare Samarytanki służyły w Polsce przez trzy lata.
Artykuł o Eleanor Wasilewski (Źródło: pamsm.org)
Autorka dziękuję pani Jill Johnson i panu Markowi Dillon za udostępnienie materiałów archiwalnych do tego artykułu.
Artykuł pierwotnie opublikowany przez Minnesota Polish Medical Society (pamsm.org). Opublikowane ponownie za zgodą.
Tłumaczył z angielskiego Andrzej Woźniewicz.
