Przez ponad 75 lat swojego istnienia Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau stało się miejscem wyjątkowego doświadczenia dziesiątek milionów odwiedzających z całego świata. Przybywają oni tutaj zarówno, aby zrozumieć co wydarzyło się w Auschwitz, jak i spróbować odpowiedzieć sobie na pytanie o swoją osobistą odpowiedzialność we współczesnym świecie. Przez te wszystkie lata przewodnicy i edukatorzy Muzeum towarzyszyli im w tej drodze pamięci.
Wizyty w Miejscu Pamięci
Zdecydowana większość odwiedzających przebywa na terenie byłego obozu Auschwitz zaledwie kilka godzin. Najczęściej przybywają rodzinami, grupami znajomych, ale też w zorganizowanych grupach szkolnych czy też dorosłych. Zwiedzają oni Miejsce Pamięci pod opieką muzealnych przewodników-edukatorów. Przechodzą przez historyczne miejsca, budynki i wystawy na terenie Auschwitz i Birkenau poznając historię Ofiar i dzieje największego w III Rzeszy niemieckiego obozu koncentracyjnego i ośrodka masowej zagłady Żydów.
Niemiecki obóz koncentracyjny, Auschwitz I (obóz główny), Polska (1940-1945). Widoczne stare koszary armii austriackiej, a później polskiej, sprzed 1939 roku (Źródło: Wikipedia)
Muzeum współpracuje z ponad 300 przewodnikami oprowadzającymi w 20 różnych językach. Jest to niezwykle istotne ze względu na fakt, że do Miejsca Pamięci Auschwitz przyjeżdżają ludzie z około 200 krajów z całego świata. Stąd nasza instytucja dokłada wszelkich starań, aby zapewnić odpowiednią liczbę przewodników posługujących się językami najszerzej reprezentowanymi wśród odwiedzających jak na przykład: polski, angielski, francuski, hiszpański, niemiecki czy włoski. Istotne są dla nas również języki rzadkie, mniej popularne jak japoński, koreański czy portugalski. Również wiele grup polonijnych korzysta z możliwości oprowadzania w językach obcych, szczególnie wtedy, gdy poziom znajomości języka polskiego jest zróżnicowany. Przykładem może być język rosyjski dla Polonii z Kazachstanu czy angielski dla Polonii amerykańskiej.
Na poznanie Auschwitz należy przeznaczyć ok. 4 godzin, podczas których można zwiedzić wystawy w byłym obozie Auschwitz I oraz miejsca historyczne jak brama wejściowa do obozu z napisem „Arbeit macht frei” czy Ściana Śmierci, gdzie zginęło ponad 5 tysięcy ludzi w większości Polaków. Ponadto w trakcie wizyty zobaczyć można Blok 11 (Blok Śmierci) wraz z celą głodową w której ostatnie dni życia spędził ojciec Maksymilian Kolbe, czy wystawę poświęconą ruchowi oporu w KL Auschwitz, gdzie odwiedzający poznają również historię organizacji założonej przez rotmistrza Witolda Pileckiego. Istotnym elementem każdej wizyty jest również zobaczenie najważniejszych miejsc na terenie byłego obozu Birkenau w tym tych związanych z Zagładą Żydów: rampa, ruiny komór gazowych i krematoriów, obozowe baraki.
Od początku 2024 roku można zwiedzać Auschwitz i Birkenau także on-line. Dzięki specjalnej aplikacji, przewodnik Muzeum łączy się z uczestnikami przed ekranami komputerów i przechodząc przez tereny byłych obozów opowiada o historii tego miejsca i jego Ofiarach. Program ten umożliwia wizytę w Miejscu Pamięci osobom indywidualnym, ale również grupom (np. szkoły) bez wychodzenia z domu czy klasy. Jest to być może jedyna w tej chwili możliwość zobaczenia Auschwitz dla osób z innych kontynentów, czy też z różnych powodów nie mających możliwości osobistej wizyty w Miejscu Pamięci. Dzięki nowoczesnej technologii komputerowej, odwiedzający w ten sposób zapoznają się z licznymi dokumentami wizualnymi i relacjami Ocalałych oraz zwiedzają miejsca niedostępne w czasie standardowych wizyt. Przykładem mogą być kadry filmowe nagrane w bloku nr 10 na terenie byłego obozu Auschwitz I w którym dokonywano eksperymentów medycznych na kobietach-więźniarkach.
Do młodych ludzi można dotrzeć przede wszystkim precyzją, niekłamaniem i nienaginaniem historii. Auschwitz to jest przede wszystkim prawda i tego będziemy się trzymać. Jeżeli odejdziemy w jakikolwiek sposób od prawdy w stronę jakichś potrzeb politycznych, będzie to koniec tego miejsca. A prawda ta jest bardzo różnorodna. To jak skomplikowane puzzle, tworzące unikalny polifoniczny obraz Pamięci o Żydach, Polakach, Romach i wszystkich innych grupach Ofiar. Auschwitz to także historie sprawców.
Dzieje Auschwitz są skomplikowane. Potrzeba odwagi, cierpliwości i dobrego przygotowania do ich poznawania. Dlatego tak ważne jest, by tę historię nieśli w świat ludzie dobrze do tego przygotowani.
