Jest wiele zwyczajów i wydarzeń związanych z okresem świąteczno-noworocznym. Są to pasterka, kolędnicy, czy sylwestrowe huczne zabawy i pokazy ogni sztucznych. Większość z tych form ma już bardzo długą, utrwaloną tradycję, ale na zakończenie liturgicznego okresu Narodzenia Pańskiego mamy obecnie zupełnie nową, świeżą tradycję — trudno nie nazwać jej „nową” skoro zaistniała dopiero kilka lat temu — Orszak Trzech Króli.
Obchody Święta Trzech Króli (Źródło: Fundacja Orszak Trzech Króli)
Trzej Królowie, Trzej Mędrcy, lub też inaczej Trzej Magowie, to według opisów ewangelizacyjnych trzy osoby, które odwiedziły nowo narodzonego Jezusa w betlejemskiej stajence. Tam właśnie narodził się Król Królów i Pan Panów, zatem oddanie tak wielkiej osobie czci i złożenie u Jego stóp należnych darów zostało opisane w Świętej Księdze, jaką jest Biblia.
Wiedzieć nam należy, iż Bóg Ojciec wizytą trzech mędrców w stajence pobłogosławił w należyty sposób pobyt tu na ziemi swojego Syna, ponieważ ta wielka Osoba, największa z ludzi egzystujących na tym padole kiedykolwiek, musiała mieć należne zaopatrzenie jako Boży Syn. Złoto bowiem, które dostał Jezus od jednego z wizytujących go gości, wystarczało na bardzo dostatnie życie Jezusa i jego rodziny. Jezus pracował z ojczymem Józefem jako cieśla tylko dlatego, że praca uszlachetnia, ale pod względem finansowym nie musiał tego czynić.
Obchody Święta Trzech Króli (Źródło: PAP)
Prowadzeni przez gwiazdę
Według tradycji chrześcijańskiej, trzej mędrcy to osoby, które były prowadzone przez gwiazdę betlejemską. Gwiazda ta wskazywała im drogę do malutkiego Jezusa, aby ci mogli Mu złożyć stosowne dary. Jedyna informacja o mędrcach znajduje się w opisie pierwszej Ewangelii, czyli Mateusza, w 2 rozdziale 1-12. Współczesna egzegeza tego tekstu zwraca nam uwagę, że goście ci złożyli Jezusowi przede wszystkim pokłon, jako Osobie wielkiej i znaczącej tu na ziemi.
Zdaniem biblistów
Bibliści podkreślają, że ten tekst dokładnie wyjaśnia tajemnicę osoby Jezusa jako Mesjasza i Zbawcę. W świetle tego opisu uznaje się, że wspomniani mędrcy byli postaciami historycznymi, no i oczywiście prawdziwymi, którzy znali się na zagadnieniach astronomicznych i astrologicznych.
Obchody Święta Trzech Króli (Źródło: Fundacka Orszak Trzech Króli)
Co czytamy w Ewangelii
Opowiadanie Ewangelii Mateusza o pokłonie mędrców przed Jezusem, wydaje się być pewnego rodzaju pouczeniem o misji Jezusa narodzonego z żydowskiej kobiety, mającego wielkie zadanie do spełnienia tu na ziemi. Uważa się bowiem, że Bóg Ojciec, powołał do istnienia naród wybrany, czyli żydowski, w którym to narodził się Jezus jako człowiek. Zatem więcej o tym fakcie i fakcie pokłonu przed Nim trzech mędrców, czytamy w Midraszach żydowskich.
Obchody Święta Trzech Króli (Źródło: Fundacja Orszak Trzech Króli)
Midrasz to opowiadanie służące w Izraelu do wyjaśnienia znaczenia interwencji Boga Ojca w historię narodu wybranego. Według badań historycznych opowiadanie ewangelisty Mateusza o trzech królach, było wzorowane na midraszu o Mojżeszu przebywającym w Egipcie. Midrasz ten zachował się w dziele historyka Józefa Flawiusza. Porównanie treści tego midraszu z opowiadaniem o pokłonie trzech mędrców, pokazuje nam zależność tematyczną między Jezusem i Mojżeszem oraz między Herodem i faraonem.
Opis wielkiego podróżnika
Wielki podróżnik Marco Polo, w swoim pamiętniku z podróży, którą odbył na Daleki Wschód, łączy ze sobą Trzech Magów z perskim miastem Saveh.
Jest w Persji miasto Saveh, z którego wyszli trzej Magowie, kiedy udali się, aby pokłon złożyć Jezusowi Chrystusowi…
Opowiadanie Ewangelisty Mateusza ukazuje nam, że Jezus od momentu urodzenia jest zapowiedzianym Mesjaszem namaszczonym do wielkiej misji odnośnie ratowania ludzi przed totalną zagładą. Jego misja jest zatem ogólnoświatowa. Pokłon trzech magów jest symboliczną zapowiedzią uznania w Jezusie pomazańca i władcę wszystkich narodów, którego zesłał nam Bóg.
Czy było ich trzech...?
Ewangeliczna historia tych mędrców, tak naprawdę nie mówi nam ilu ich było. Domniemamy, że było ich trzech, ponieważ dali oni trzy dary. Być może było też i tak, że składali się oni na te dary, choć raczej było to niebywałe. Jezusa uznano za Wielkiego Króla, zatem każdy z nich chciał mu ofiarować coś ważnego od siebie. Złoto zawsze otrzymywał król w darze, zatem w Jezusie uznano króla królów, bo jako pierwszy złożono u jego małych stópek ten dar. Mirra symbolizowała przyszłą męczeńską śmierć Jezusa, a kadzidło jego uwielbienie.
Adoracja Trzech Królów (Adoración de los Reyes Magos), El Greco, 1568, Museo Soumaya, Mexico City (Źródło: Wikipedia)
Imiona Trzech Króli
W zachodnim chrześcijaństwie popularnie nazywani są oni imionami Kacper, Melchior i Baltazar, choć tak naprawdę, Biblia nie podaje jakie były ich prawdziwe imiona. A to dlatego, iż ich imiona mają być mniej ważne od imienia Wielkiego Syna Bożego. W niektórych przekładach ksiąg perskich, na wspomnianych gości w stajence betlejemskiej mówi się kasta uczonych perskich kapłanów. Kapłani perscy w dawnych czasach, parali się bowiem astrologią, a ważnym elementem tej religii było oczekiwanie na przyjście na ten świat Niezwykłego Człowieka.
Zwyczaje na Trzech Króli
Po uroczystym obiedzie w dzień Trzech Króli, który według tradycji katolickiej przypada na dzień 6 stycznia, podawano wszystkim biesiadnikom ciasto z migdałem. Ten, kto go odnalazł w swoim kawałku zostawał „królem migdałowym”. Znany był też zwyczaj chodzenia po wsi z gwiazdą. Gdy zapukała taka grupa kolędujących z gwiazdą do jakiegoś domu, dostawała od domowników parę groszy lub słodycze zwane „szczodrakami”.
Święcenie kredy
Od XVIII wieku upowszechnił się zwyczaj święcenia kredy w dzień 6 stycznia, którą zwyczajowo na drzwiach wejściowych pisano litery: K+M+B oraz datę bieżącego roku. Litery te mogą być skrótem od łacińskiego życzenia Christus Mansionem Benedicat, co się tłumaczy Niech Chrystus błogosławi temu domowi. Znana jest także interpretacja skrótu C†M†B jako pierwszych liter łacińskich nazw głównych prawd chrześcijaństwa, czyli Poznanie – Wesele – Chrzest.
K+M+B na drzwiach (Źródło: PAP)
Początek karnawału
Dzień ten był również początkiem karnawału. W polskiej tradycji był on też czasem kolędowania przebierańców, którzy odwiedzali okoliczne domy z życzeniami pomyślności. A wiedzieć należy, że ci przebierańcy rekonstruowali sceny przybycia Trzech Króli do Betlejem.
Obchody Święta Trzech Króli (Źródło: Fundacja Orszak Trzech Króli)
Orszak Trzech Króli
Główne postacie w tym pochodzie to oczywiście idący za Gwiazdą Betlejemską Trzej Królowie, którym towarzyszy orszak rycerzy, wojów, dwórek, czy postaci w strojach regionalnych. Na drodze, którą przemieszcza się orszak można zobaczyć inscenizacje obrazujące wydarzenia towarzyszące Narodzeniu Pańskiemu. Przez cała drogę śpiewane są kolędy i wznoszone stosowne okrzyki. Uczestnicy wspólnie podążają do jakiegoś charakterystycznego miejsca miasta, gdzie następuje pokłon Dzieciątku i Świętej Rodzinie oraz złożenie darów, a potem wspólne kolędowanie z poczęstunkiem.
Uliczne jasełka organizowane są na ulicach wielu miejscowości w Polsce, nawet teraz w dobie współczesnej. Wywodzi się on z polskiej tradycji kolędniczej, która została przeniesiona do miast. Podczas orszaku, Trzej Królowie jadą ulicami miasta, rzucając dzieciom cukierki. Polski orszak Trzech Króli polega na przejściu ulicami dzieci i dorosłych, którzy zmierzają do Stajenki, aby pokłonić się Jezusowi — Najważniejszemu Królowi wszechświata. Po drodze śpiewane są kolędy, wszyscy uczestnicy otrzymują kolorowe papierowe korony, a darem dla nowo narodzonego Jezusa jest ofiara z własnego życia dla Niego.
Orszak Trzech Króli (Źródło: Fundacja Orszak Trzech Króli)
Warto w tym miejscu kilka zdań poświęcić Fundacji „Orszak Trzech Króli”, która ma już statut organizacji pożytku publicznego. Głównym celem Fundacji jest szerzenie wartości prorodzinnych i wspólnotowych. Fundacja „Orszak Trzech Króli” ożywia uśpioną tradycję związaną ze świętowaniem okresu Bożego Narodzenia. Pracuje ona przez cały rok również nad innymi projektami wspierając ich działania np. propagowanie wolontariatu czy działalności charytatywnej.
