Poprzednia wersja tego artykułu ukazała się na naszym portalu 8 października 2024 r.
Rok 2025 przynosi nam kolejne obchody Dnia Pieroga, przypadające w tym roku na środę, 8 października. Ta data, w kalendarzu międzynarodowym znana jako National Pierogi Day (Narodowy Dzień Pierogów), to święto dedykowane jednej z najbardziej rozpoznawalnych potraw pochodzących z polskich stołów.
Pierogi – kulinarny ambasador Polski
Polska od dawna kojarzona jest z wielkimi postaciami, jak papież Jan Paweł II, mistrz fortepianu Fryderyk Chopin czy sportowe ikony jak Robert Lewandowski i Iga Świątek. Jednak równie wielką dumą narodową są pierogi — danie, które łączy pokolenia i smaki. To niepozorne, półksiężycowate sakiewki z ciasta kryją w sobie bogactwo historii, kreatywności i regionalnych tradycji.
Choć ich odległe korzenie przypisuje się Chinom (jako kuzynom pierożków jiaozi), przez Ruś Kijowską dotarły nad Wisłę, by tu, w Polsce, znaleźć swój prawdziwy dom. Już w XIII wieku pierogi cieszyły się uznaniem na polskich stołach — nie tylko chłopskich, ale i magnackich. Nadzienie różniło się w zależności od regionu i okazji: pierogi z kaszą i serem podawano na święta, z kapustą i grzybami na Wigilię, a z owocami w upalne lato. Każda wersja miała swoje znaczenie symboliczne — pierogi były potrawą biesiadną, świąteczną, a nawet... rytualną.
Dzięki polskim emigrantom pierogi zawojowały świat. W Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, a nawet w Australii i Argentynie stały się synonimem polskiego smaku i rodzinnego ciepła. Dla wielu potomków polskich imigrantów to właśnie pierogi były pierwszym „językiem”, w jakim przekazywano polską tożsamość.
Pierogi gotowane (Źródło: Fot. A. Woźniewicz)
Wielki wyścig pierogów i pomniki z mąki i miłości
Doskonałym przykładem popularności pierogów za oceanem jest „Great Pierogi Race” – wyścig pierogowych maskotek odbywający się podczas meczów baseballowych drużyny Pittsburgh Pirates. Sześć zabawnych pierogów-mascotek (m.in. Potato Pete i Jalapeño Hannah) rywalizuje na stadionie ku uciesze tysięcy widzów. Pomysłodawcą tej tradycji była firma Mrs. T's Pierogies, założona przez Teda Twardzika – potomka polskich emigrantów z Pensylwanii. To właśnie on w latach 50. XX wieku uczynił pierogi daniem znanym w całych Stanach, oferując je w gotowej formie supermarketom.
Inne przykłady pierogowego fenomenu można znaleźć w Whiting (Indiana), gdzie odbywa się doroczny Pierogi Fest, ściągający dziesiątki tysięcy gości, oraz w kanadyjskim Glendon, gdzie stoi monumentalny, siedmiometrowy pomnik pieroga nabitego na widelec – dumny symbol lokalnej społeczności o polskich i ukraińskich korzeniach.
Świętowanie pierogów na świecie i w Polsce
Choć pierogi to bez wątpienia nasza narodowa duma, ich święto jest bardziej celebrowane za granicą, zwłaszcza tam, gdzie diaspora polska odgrywa znaczącą rolę. W USA National Pierogi Day to okazja do odwiedzin polskich restauracji, piekarni i sklepów delikatesowych. Media społecznościowe pełne są wtedy zdjęć domowych pierogów, a hasztag #NationalPierogiDay bije rekordy popularności.
W niektórych miastach, takich jak Chicago, Buffalo czy Cleveland, lokalne społeczności organizują specjalne wydarzenia, konkursy lepienia pierogów i degustacje różnych nadzień — od klasycznych ruskich po bardziej nowoczesne wariacje, jak pierogi z jalapeño, batatami czy krewetkami.
W Polsce Dzień Pieroga nie jest jeszcze oficjalnym świętem, ale z roku na rok coraz więcej restauracji i lokalnych społeczności podejmuje inicjatywę jego obchodzenia. W Krakowie, Warszawie czy Lublinie organizowane są tematyczne weekendy kulinarne, a media kulinarne przypominają o bogactwie regionalnych przepisów – od pierogów biłgorajskich po kaszubskie z rybą.
Domowe lepienie pierogów – więcej niż gotowanie
Dzień Pieroga to również doskonała okazja do powrotu do rodzinnych korzeni. Wspólne lepienie pierogów staje się rytuałem – łączącym pokolenia i wspomnienia. Dziadkowie przekazują wnukom swoje przepisy i techniki, ucząc, jak cienko rozwałkować ciasto, jak zawinąć pieroga, by się nie rozkleił, i jak nadać mu idealny kształt. To więcej niż gotowanie – to tworzenie wspólnoty i zachowywanie pamięci.
Niektórzy dodają do świętowania nutę nowoczesności – organizując rodzinne konkursy na najoryginalniejsze nadzienie, przygotowując pierogi bezglutenowe, wegańskie lub eksperymentując z kształtami. W końcu pieróg, jak Polska sama, potrafi się zmieniać, zachowując ducha tradycji.
Polska tradycja pierogowa
W polskiej kulturze pierogi to coś więcej niż potrawa – to element tożsamości. Od Wigilii, przez wesela, po zwykłe piątki bezmięsne – zawsze znajdzie się powód, by je przygotować. Każdy region ma swoje warianty: pierogi z mięsem z Podkarpacia, z jagodami z Podlasia, z soczewicą z Lubelszczyzny, a nawet „pierogi leniwe” – wcale nie nadziewane, ale równie ukochane.
Na Kresach znane były także pierogi św. Jacka, czyli „pierogi świętego Jacka Odrowąża”. Według legendy, podczas wypraw misyjnych dominikanin cudownie rozmnażał pierogi, by nakarmić głodnych. Do dziś to powiedzenie „święty Jacek z pierogami!” przetrwało jako polskie wyrażenie zaskoczenia i radości.
Etymologia słowa
Słowo „pierogi” weszło do języka polskiego w XVII wieku, ale jego korzenie sięgają dużo dalej. W prasłowiańszczyźnie istniało słowo „pir” oznaczające biesiadę, ucztę lub święto. Od tego wywodzi się „pier”, czyli obrzędowe ciasto podawane przy okazji świąt i ważnych wydarzeń. Połączenie z przyrostkiem „-og” dało nazwę „pieróg” – coś, co przynależy do uczty. Można więc powiedzieć, że pierogi to potrawa zrodzona z radości wspólnego świętowania.
Podsumowanie
Dzień Pieroga, obchodzony na całym świecie, to nie tylko celebracja jednego z najbardziej znanych dań kuchni polskiej. To także symbol łączący ludzi, kultury i pokolenia. W każdym pierogu – czy to z kapustą, z serem, z jagodami, czy z mięsem – kryje się cząstka historii i wspólnego doświadczenia.
Może więc warto, aby 8 października stał się także w Polsce dniem, kiedy siadamy przy jednym stole, z mąką na rękach i uśmiechem na twarzy, by razem ulepić trochę smaku, wspomnień i dumy narodowej.
