Szczyt NATO, który miał miejsce w dniach 9-11 lipca br. w Waszyngtonie, odbył się w kontekście obchodów 75-lecia sojuszu, ale i wielkich napięć geopolitycznych. Przyniósł mieszane rezultaty, zwłaszcza jeśli chodzi o sprawy najwyższej wagi, jak na przykład potencjalne członkostwo Ukrainy.
Szczyt NATO 2024 (Źródło: NATO)
Państwa członkowskie wydały wspólną deklarację, która podkreśla ich zobowiązanie do sojuszu wojskowego oraz długoterminowego wsparcia dla Ukrainy w obliczu inwazji Rosji. Komunikat ogólnikowo zapowiada również wsparcie Ukrainy na jej "nieodwracalnej drodze do pełnej integracji euroatlantyckiej, w tym członkostwa w NATO".
Szczyt odbył się w okresie wzmożonej agresji rosyjskiej, czego przykładem był zamach bombowy na szpital w Kijowie i wydanie nakazu aresztowania żony Aleksieja Nawalnego. Te działania Putina to celowa prowokacja. Dodatkowo wizyta premiera Indii w Rosji — dodajmy zakończona niespodziewanie nagle — skomplikowała krajobraz geopolityczny.
Rezultaty szczytu
Według słów ustępującego Sekretarza Generalnego NATO Jensa Stoltenberga, sojusz wprowadził najbardziej kompleksowy plan obrony od czasów zimnej wojny. W planie tym uwzględniono mobilizację ponad 500 000 sił "wysokiej gotowości" oraz wzmocnienie i integrację systemów obrony powietrznej i rakietowej oraz współpracę przemysłu obronnego.
Nazwano największe zagrożenia
Moskwa stanowi największe zagrożenie dla bezpieczeństwa członków sojuszu. Chiny zostały uznane za kluczowego wspólnika Rosji w jej wojnie przeciwko Ukrainie poprzez znaczące wsparcie dla rosyjskiego przemysłu obronnego. NATO oskarżyło też Iran i Koreę Północną o bezpośrednie wsparcie militarne dla Rosji.Wsparcie Obrony Powietrznej dla Ukrainy
Jednym z godnych uwagi rezultatów było zobowiązanie się do wzmocnienia ukraińskich systemów obrony powietrznej i przeciwrakietowej. Doradca ds. bezpieczeństwa narodowego USA Jake Sullivan ogłosił rozmieszczenie na Ukrainie pięciu dodatkowych baterii i innych systemów obronnych. Wsparcie to obejmuje pomoc w wysokości 40 miliardów euro i 700 milionów dolarów na rakiety Stinger i inny sprzęt obronny. Działania te mają na celu złagodzenie skutków rosyjskich ataków rakietowych na ukraińskie miasta i infrastrukturę.Członkostwo Ukrainy w NATO
Na szczycie powtórzono, że Ukraina ma szeroko otwartą drogę do przyłączenia się do NATO, ale nie podano konkretnego harmonogramu. W przemówieniu otwierającym prezydent Biden podkreślił zaangażowanie sojuszu na Ukrainie, jednakże niejasność dotycząca czasu trwania i specyfiki procesu akcesyjnego Ukrainy pozostaje otwarta. Brak jasności w tej kwestii uwypukla złożoność polityczną w NATO, zwłaszcza w obliczu zbliżających się wyborów w USA, które rzucają cień na ciągłość obecnych zobowiązań.Wewnętrzna dynamika NATO
Szczyt, kolejny raz obnażył wewnętrzne podziały w NATO. Za głównych przeciwników natychmiastowych, zdecydowanych i konkretnych kroków w kierunku członkostwa Ukrainy uznano Stany Zjednoczone i Niemcy, co kontrastuje z entuzjastycznym poparciem ze strony krajów takich jak Polska. Podział ten odzwierciedla odmienne postrzeganie geopolitycznych i strategicznych zagrożeń wśród członków NATO. Po prostu, im dalej ktoś ma do granic Rosji, tym mniej się przejmuje zagrożeniem ze wschodu. Premier Kanady Justin Trudeau określił NATO jako "najsilniejszy sojusz na świecie", podkreślając jedność 32 państw w walce o wspólną wolność, bezpieczeństwo i pokój. W obliczu nacisków, aby zwiększyć wydatki na obronność, Trudeau spotkał się z krytyką, w tym ze strony amerykańskich ustawodawców, którzy wezwali Kanadę do poważniejszych inwestycji w siły zbrojne, bo Kanada — pomimo swej siły gospodarczej — daleka jest do spełnienia przyjętego poziomu wydatków na obronność.Porównawcze możliwości wojskowe
Armia ukraińska, obecnie jedna z największych i najbardziej doświadczonych w Europie, wykazuje znaczne zdolności pomimo braku zaawansowanego wyposażenia armii zachodnich. Dyskusje uwydatniły potencjał Ukrainy w zakresie strategicznego przeciwstawienia się Rosji, jeśli zapewni się jej odpowiednie wsparcie i swobodę pełnego wykorzystania zaawansowanej broni.Wydatki NATO na obronność
Poświęcono znaczną uwagę wydatkom na obronę – 23 z 32 członków NATO osiągnęło już, lub zobowiązało się do osiągnięcia docelowego poziomu wydatków na obronę wynoszącego 2% PKB. Podział i przydział tych funduszy pozostaje jednak przedmiotem sporów. Wzywa się do większych inwestycji w krytyczne zdolności bojowe i zdolności przemysłowe.Obrona Powietrzna i Przeciwrakietowa
Za kluczowy priorytet uznano utworzenie solidnego, zintegrowanego systemu obrony powietrznej i przeciwrakietowej w celu ochrony terytoriów NATO i Ukrainy. System ten ma kluczowe znaczenie dla odstraszenia rosyjskiej agresji i zapewnienia efektywności operacyjnej regionalnych planów obronnych.
Lotniskowiec i helikopter NATO. (Źródło: NATO)
Współpraca Przemysłowa i Obronna
Szczyt podkreślił także potrzebę wzmocnionej współpracy pomiędzy europejskim i amerykańskim przemysłem obronnym. Ta synergia jest niezbędna do szybkiego zwiększenia mocy produkcyjnych i zajęcia się deficytem w kluczowych obszarach, takich jak produkcja amunicji.Niepewność co do stabilności administracji USA
Wystąpienia i gafy prezydenta Bidena na szczycie NATO dolały przysłowiowej oliwy do ognia dyskusji na temat tego, czy jest on w ogóle zdolny do dalszego sprawowania swej funkcji. Jako przykład, prezydenta Ukrainy przedstawił jako... Putina. Zbliżające się wybory w USA dodają element niepewności. Jego główny przeciwnik w listopadowych wyborach, były prezydent Trump, zapowiadał niejednokrotnie, iż zakończy wojnę natychmiast — a więc z konieczności kosztem daleko idących ustępstw wobec Rosji — oraz wycofa poparcie dla NATO. Nie ma więc jasności co do tego jaki kierunek obierze polityka Stanów Zjednoczonych w najbliższych latach, a potencjalne zmiany w amerykańskiej polityce zagranicznej będą miały wpływ na długoterminową strategię NATO.Temat kobiet na wojnie
Podczas szczytu NATO zatwierdziło zaktualizowaną politykę na rzecz kobiet, pokoju i bezpieczeństwa, która uwzględnia nowe zagrożenia, takie jak przemoc wobec kobiet i wykorzystywanie nowych technologii. Polityka ta odnosi się także do wojny Rosji przeciwko Ukrainie i zagrożeń, jakie stwarza ona dla kobiet na froncie.Globalne partnerstwa
NATO zaprosiło partnerów z regionu Indo-Pacyfiku, w tym Australię, Japonię, Nową Zelandię i Koreę Południową, aby wzięli udział w szczycie, podkreślając rosnące powiązania między bezpieczeństwem euroatlantyckim i indo-pacyficznym.Nowy Sekretarz Generalny
W trakcie szczytu, Rada Północnoatlantycka zdecydowała o mianowaniu premiera Holandii Marka Rutte na nowego sekretarza generalnego NATO, zastępując Jensa Stoltenberga. Rutte obejmie swoje obowiązki 1 października 2024 roku.
Wyzwania na przyszłość
Dyskusje na szczycie podkreśliły ciągłe wyzwanie strategiczne, jakie stanowi Rosja, oraz — jak zwykle — znaczenie utrzymania jednolitego i zdecydowanego stanowiska.
Kontynuacja wsparcia dla Ukrainy
Choć na szczycie potwierdzono wsparcie NATO dla Ukrainy, niejasność dotycząca jej członkostwa i tempa dostarczania pomocy wojskowej pozostaje. Zapewnienie Ukrainie zasobów niezbędnych do skutecznej obrony ma kluczowe znaczenie dla stabilności regionu. Z polskiego punktu widzenia, im lepiej Ukraina się broni, tym bezpieczniejsza jest Polska.Wizja strategiczna NATO
Powracającym tematem była potrzeba jasnej, strategicznej wizji przyszłości NATO. Obejmuje to nie tylko gotowość wojskową i zdolności obronne, ale także wolę polityczną, aby wspólnie stawić czoła pojawiającym się zagrożeniom i wyzwaniom.Wydatki na obronność
Sojusz zwiększa wydatki na obronność, przeznaczając więcej środków na nowe zakupy oraz badania i rozwój. Od objęcia urzędu przez administrację Bidena, 23 sojuszników spełnia zobowiązanie do wydawania co najmniej 2% PKB na obronność, choć złośliwi twierdzą, że niektórzy tak się zakwalifikowali tylko dzięki „kreatywnej księgowości”. Ale co z pozostałymi?
Mapa europejskich krajów NATO (Źródło: NATO)
Podsumowanie
Szczyt NATO był pod pewnymi względami krokiem naprzód, zwłaszcza jeśli chodzi o zobowiązania obronne wobec Ukrainy i wewnętrzne wydatki na obronę. Jednakże brak konkretnej ścieżki do członkostwa Ukrainy w NATO oraz wewnętrzne podziały w sojuszu uwydatniają złożoność i pozostające wyzwania.
Biały Dom opublikował dokument, który podkreśla znaczenie szczytu, zaznaczając, że sojusz jest silniejszy, większy i lepiej wyposażony niż kiedykolwiek. Prezydent Biden potwierdził niezachwiane zobowiązanie USA do transatlantyckiej więzi i artykułu 5 Traktatu Waszyngtońskiego — w domyśle, przynajmniej do listopada. NATO przyjęło plany obrony, zapewniając przygotowanie sojuszników do odstraszania zagrożeń i obrony "każdego cala" terytorium NATO.
Na ile te wszystkie deklaracje i zobowiązania się sprawdzą i czy wystarczą do powstrzymania imperialnej Rosji, czas tylko pokaże.
