Oto druga część artykułu na temat wspólnego raportu Komisji Spraw Zagranicznych, Komisji Sił Zbrojnych oraz Stałej Specjalnej Komisji ds. Wywiadu Izby Reprezentantów, opracowanego pod koniec ubiegłego roku.
Plan Zwycięstwa w Ukrainie — Część I
Przypomnijmy, iż głównym celem przedstawionego raportu było udzielenie odpowiedzi na krytyczne pytania dotyczące postawy Stanów Zjednoczonych oraz ich sojuszników wobec wojny w Ukrainie. Co istotne, było to pierwsze oficjalne zachodnie forum, na którym zaprezentowano plan zwycięstwa. Autorami tego kluczowego dokumentu są republikańscy przewodniczący komisji związanych z obronnością w Kongresie USA, a mianowicie przedstawiciele Michael McCaul (R-TX), Mike Rogers (R-AL) i Mike Turner (R-OH).
Okładka raportu Kongresu USA. (Źródło: Kongres USA)
Korupcja
Przeciwnicy pomocy Ukrainie — a wielu jest takich w USA, zwłaszcza w kręgach byłego prezydenta Trumpa — podnoszą kwestię korupcji jako jeden z głównych powodów, dla których Stany Zjednoczone nie powinny wysyłać broni, sprzętu, ani pomocy finansowej rządowi w Kijowie.
Rzekomo wszechogarniająca korupcja, z którą jakby nie radzi sobie ekipa prezydenta Żeleńskiego, powoduje, że jednym z głównych tematów w tegorocznej prezydenckiej kampanii w USA jest właśnie rozkradanie przez ukraińskie elity amerykańskiej pomocy. Jak mówi Aleksiej Arestowicz, były doradca Kancelarii Prezydenta Ukrainy, problem w tym, że kradzione są pieniądze amerykańskiego podatnika: „USA dają nam pieniądze, a my je rozkradamy”. [3]
Przykłady korupcji w Ukrainie rzeczywiście wychodzą na jaw, zdawałoby się, co i rusz. Zupełnie niedawno, na przykład, w grudniu ub. Roku, Służba Bezpieczeństwa Ukrainy (SBU) zatrzymała szefa jednego z głównych departamentów Ministerstwa Obrony Ukrainy, którego podejrzewa się o kradzież 1,5 miliarda hrywien (157 mln zł; 39 mln dolarów) przeznaczonych na zakup pocisków artyleryjskich dla Sił Zbrojnych Ukrainy. [2]
Media ukraińskie praktycznie codziennie informują o przypadkach korupcji, zwłaszcza w Ministerstwie Obrony. Na przykład, w pierwszym kwartale 2023 roku nikt ponoć nie zadał sobie trudu zbadania ewentualnego ryzyka związanego ze współpracą z firmami dostarczającymi żywność dla wojska. [3]
Oleksy Reznikow — minister obrony kraju aktywnie prowadzącego wojnę! — został zdjęty ze stanowiska właśnie za korupcję w sierpniu ub. r. — anegdotycznie, za drogie jajka i tandetne kurtki. To symbole dwóch najgłośniejszych, choć nie jedynych, afer korupcyjnych w Ministerstwie Obrony pod jego rządami. Ministerstwo w niektórych umowach płaciło absurdalnie podwyższone ceny za żywność dla żołnierzy na froncie. Między innymi, kupowane hurtowo jajka miały kosztować kilka razy więcej niż te dostępne w sklepach w Kijowie. [4] A kurtki wojskowe kupowane w Turcji za 29 dolarów, po przekroczeniu granicy z Ukrainą nagle drożały do… 86 dolarów. [3]
Z sondażu Kijowskiego Międzynarodowego Instytutu Socjologii przeprowadzonego w dniach 4-20 września 2023 r. wynika, że 58% Ukraińców uznaje walkę z korupcją za priorytet numer jeden wśród wszystkich reform i zadań stojących przed Ukrainą, a tylko 29%, dwukrotnie mniej, wybrało opcję „zadania związane z wojną”. [3] A więc dla samych Ukraińców, walka z korupcją jest najbardziej newralgicznym problemem.
Na tym tle, dziwnie trochę brzmi nagłówek trójstronnego raportu Kongresu USA, który głosi, że
Według stanu na listopad 2023 r. Inspektorzy Generalni Departamentu Obrony, stanu i USAID nie stwierdzili żadnego znaczącego przekierowania, kradzieży ani niewłaściwego wykorzystania pomocy USA dla Ukrainy. [1]
Nadzór
Raport republikańskich kongresmenów podaje przykłady licznych inicjatyw mających na celu wyjaśnienie i kontrolę nad tym, jak pomoc amerykańska jest wykorzystywana.
- Przesłuchania inspektorów Departamentu Stanu, Departamentu Obrony, i innych przed komisjami Kongresu.
- 96 audytów, z których 36 już ukończono, dla monitorowania i oceny działań związanych z pomocą dla Ukrainy.
- Stworzono Grupę Roboczą ds. Nadzoru Ukrainy (The Ukraine Oversight Working Group), której celem jest wdrażanie wspólnego strategicznego planu nadzoru i dbanie o to, aby nie było powielania się, ani luk w zakresie nadzoru.
Raport zwraca uwagę, że Departament Obrony USA ma bezprecedensowy wgląd w stan wielu rodzajów wysokiej klasy sprzętu wojskowego przekazanego Ukrainie, w tym między innymi możliwość śledzenia numerów seryjnych HIMARS, haubic, czołgów Abrams oraz pojazdów Bradley i Stryker, co zapewnia aktualne informacje na temat ich położenia i sytuacji.
USAID (U.S. Agency for International Development, Agencji Stanów Zjednoczonych ds. Rozwoju Międzynarodowego, niezależna agencja rządowa, która w sferze polityki zagranicznej otrzymuje jedynie ogólne wytyczne od Sekretarza Stanu) ma w Kijowie dział dochodzeniowy i agentów, którzy ściśle współpracują z Departamentem Sprawiedliwości w celu prowadzenia dochodzeń i potencjalnego ścigania wszystkich zarzutów przestępstw popełnionych przeciwko programom i operacjom USAID na Ukrainie. [1]
Zgodnie z wymogami prawa całe amerykańskie wsparcie budżetowe [bezpośrednie wsparcie budżetowe] na rzecz Ukrainy ma charakter zwrotny, co oznacza, że środki są wypłacane dopiero po sprawdzeniu przez Bank Światowy, czy pieniądze zostały wydane na zatwierdzone działania. Wszystkie środki podlegają także zewnętrznemu monitorowaniu przez firmę Deloitte.
Inicjatywy Legislacyjne
Raport podaje przykłady kilku ustaw Kongresu, które miałyby na celu ukrócić lub niedopuścić do niewłaściwego gospodarowania środkami pomocy (nie wszystkie z tych ustaw zostały już oficjalnie uchwalone):
- HR 4665, “Ustawa Departamentu Stanu, Operacji Zagranicznych i Powiązanych Programów na rok budżetowy 2024”, zawarła bezprecedensowe przepisy dotyczące nadzoru specyficzne dla Ukrainy.
- HR 2670, "Ustawa dotycząca obrony narodowej na budżetowy rok 2024", proponuje elastyczne opcje zatrudniania instytucji zajmujących się kontrolą w sprawach związanych z nadzorem nad pomocą finansową ze strony Stanów Zjednoczonych dla Ukrainy. Wprowadza także stanowisko Specjalnego Generalnego Inspektora ds. Pomocy dla Ukrainy, a równocześnie stawia na transparentność, wymagając licznych raportów i briefingów dla Kongresu.
- HR 5692, “Ustawa o dodatkowych środkach na pomoc w zakresie bezpieczeństwa i nadzór nad bezpieczeństwem Ukrainy w 2024 r.”, zapewnia finansowanie specjalnego inspektora generalnego dla Ukrainy.
- HR 4365, “Ustawa Departamentu Obrony na rok budżetowy 2024”, obejmuje nadzór Generalnego Inspektora nad wykonaniem przez Departament Obrony prezydenckiego polecenia do wypłaty środków.
Przebudzenie Europy
Raport trzech kongresmenów opisuje także dysproporcję pomocy amerykańskiej na tle innych krajów zachodnich, przede wszystkim europejskich.
Okazuje się, że do tej pory międzynarodowi darczyńcy przekazali Ukrainie 109,4 miliarda dolarów na pomoc w zakresie bezpieczeństwa, gospodarki i humanitarną, w dopełnieniu do zaangażowania USA na rzecz Ukrainy w wysokości 74,3 miliarda dolarów.
Interesujące jednak nie są same liczby bezwzględne, ale proporcja pomocy danego kraju do jego PKB. Jako procent PKB, aż 29 krajów europejskich udzieliło Ukrainie większej pomocy niż USA. Polska jest na tej liście na siódmej pozycji, udzieliwszy bezpośredniej pomocy za 1.27% PKB — oczywiście nie licząc znaczącego wkładu Polaków w przyjęciu milionów uciekinierów z Ukrainy.
Niespecjalnie zaskakuje, że kraje, które udzieliły do tej pory nominalnie pomocy większej niż Polska to Litwa (1.82% PKB), Estonia (1.78% PKB), Norwegia (1.71% PKB), Dania (1.66% PKB), Łotwa (1.6% PKB) i Słowacja (1.37% PKB), a więc głównie kraje bałtyckie i skandynawskie — te najbardziej narażone, lub najbardziej obawiające się, ewentualnej rosyjskiej agresji w przyszłości. Nie ma to jak spojrzeć niebezpieczeństwu prosto w oczy.
Stany Zjednoczone, 30 miejsce na tej liście, wydały do tej pory 0,33% swojego PKB na pomoc Ukrainie.
Zwraca się uwagę w raporcie na to, że wiele krajów europejskich “przebudziło się” i przekonało o konieczności poważniejszego potraktowania obronności kontynentu. W efekcie, sojusznicy USA w NATO zakupili amerykańską broń o wartości 90 miliardów dolarów, aby zastąpić swoje datki na rzecz Ukrainy.
Spośród 31 członków NATO, 11 sojuszników osiąga uzgodniony w 2014 r. cel w zakresie wydatków na obronę wynoszący 2% PKB. Na tej liście z kolei, Polska wiedzie prym, wydając 3,9% PKB, przed USA (3,49% PKB), Grecją (3,01% PKB), Estonią (2,73% PKB) i Litwą (2,54% PKB). Dziesięciu kolejnych sojuszników, wliczając w to Albanię, Bułgarię, Chorwację, Holandię, Czechy, a nawet Niemcy, planuje osiągnąć ten cel w ciągu najbliższych dwóch lat.
W międzyczasie:
- Wielka Brytania, Polska i kraje bałtyckie jako pierwsze dostarczyły Ukrainie zachodnie czołgi: Challenger i Leopard.
- Wielka Brytania i Francja jako pierwsze dostarczyły rakiety dalekiego zasięgu (pociski Storm Shadow i SCALP).
- Holandia i Dania zapoczątkowały szkolenie pilotów F-16 i projekt przekazania tych samolotów Ukrainie.
- Stany Zjednoczone zgodziły się również przeszkolić pilotów F-16 pod naciskiem europejskich sojuszników i Kongresu.
To Władimir Putin przebudził NATO, ale — podkreślają autorzy raportu — NATO wydaje teraz pieniądze na amerykańskie uzbrojenie, napędzając tym amerykańską gospodarkę.
Nie tylko Europa
Nie tylko NATO bacznie obserwuje rozwój wypadków w Ukrainie. Oddajmy głos autorom raportu Kongresu USA:
Rozumiejąc, że wynik wojny na Ukrainie będzie miał konsekwencje dla pokoju i stabilności w regionie Indo-Pacyfiku, wielu naszych azjatyckich partnerów pomogło Kijowowi. Republika Korei, Tajwan i Japonia przyłączyły się do Stanów Zjednoczonych w ramach sankcji wobec Rosji. Wszyscy troje dostarczają także Ukrainie pomoc humanitarną, pomoc w odbudowie i niebojowy sprzęt.
Przypatrzmy się co, według raportu Kongresu, kraje basenu Pacyfiku robią dla Ukrainy:
- Japonia: Do kwietnia 2023 r. wkład Japonii na rzecz Ukrainy wynosi 7,1 mld dolarów. Japoński premier Fumio Kishida doskonale dostrzegł podobieństwa między wojną Putina a groźbą jednostronnych wysiłków na rzecz zmiany status quo w regionie Indo-Pacyfiku.
- Republika Korei: Republika Korei przekazała dotychczas Ukrainie 250 mln dolarów i zadeklarowała dodatkowe 2,3 mld dolarów na pomoc humanitarną, finansową i na odbudowę. Rząd Republiki Korei przekazał także amunicję artyleryjską w celu uzupełnienia zapasów.
- Tajwan: Poparcie polityczne dla Ukrainy na Tajwanie pozostaje wysokie, w dużej mierze ze względu na groźbę inwazji KPCh. Kraj przekazał Ukrainie prawie 112 milionów dolarów.
Pomoc Humanitarna
Pisaliśmy niejednokrotnie o nieprawdopodobnie ciepłym przyjęciu ogromnej liczby ukraińskich uchodźców przez Polaków. Raport Kongresu nie podkreśla roli Polski jako pierwszego kierunku gdzie uchodźcy wojenni się kierują, ale mówi o Uniii Europejskiej w całości:
W UE zarejestrowano blisko 8 milionów uchodźców, a ponad 4 miliony Ukraińców zarejestrowało się w UE w celu uzyskania tymczasowej ochrony, co oznacza, że mają prawo do pracy, zakwaterowania, opieki zdrowotnej, a także nauki dla swoich dzieci na koszt UE . Obecnie blisko 20 procent dzieci z Ukrainy szuka schronienia w UE. Dla porównania, Stany Zjednoczone przyjęły około 250.000 ukraińskich uchodźców.
Konkluzje
Wojna w Ukrainie wywołana przez rosyjskiego agresora ma nie tylko wymiar ludzki — giną dziesiątki i setki tysięcy niewinnych ludzi — ale ekonomiczny. Wojna to bardzo kosztowne przedsięwzięcie.
Autorzy raportu Kongresu USA przekonują, że pomoc Stanów Zjednoczonych Ukranie to nie tylko dobre posunięcie w wymiarze moralnym, ale też dobry biznes — i to z dwóch powodów:
- Wzrasta popyt na amerykańskie uzbrojenie i amunicję.
- Konsoliduje się pozycja Stanów Zjednoczonych jako lidera wolnego świata przeciwstawiającego się agresji autokratów.
Członkowie partii republikańskiej zasiadający w Izbie Reprezentantów żądają w raporcie od prezydenta Bidena kompleksowego planu zwycięstwa, z zastosowaniem najwyższego stopnia presji poprzez wprowadzenie i egzekwowanie sankcji ekonomicznych, przeniesienie zamrożonych rosyjskich aktywów suwerennych na rzecz Ukrainy oraz jak najszybsze dostarczenie Ukrainie niezbędnej broni w celu osiągnięcia zwycięstwa.
