W ciągu zaledwie kilku krótkich lat kościoły od strony południowej przy św. Stanisławie i św. Jacku nie były w stanie pomieścić rosnącej liczby polskich katolików pragnących oddawać cześć Bogu. Ksiądz Gulski postanowił podzielić swoją parafię św. Jacka i rozpoczął starania o zorganizowanie czwartej polskiej parafii w Milwaukee. Zebrano $30 000 i zbudowano duży dwupiętrowy budynek z cegły (130 stóp x 30 stóp). Pierwsze piętro miało być przeznaczone na edukację, a drugie piętro służyło jako tymczasowy kościół, co stawało się typowe do nowych kościołów w Milwaukee. W 1888 r. budowla została ukończona i poświęcona przez biskupa M. Heissa.
Parafia St. Vincent de Paul (Św. Wincenty a Paulo)
2114 W. Mitchell St.
Milwaukee, WI 53215
Architect: Bernard Kopacki
Parafia otrzymała imię św. Wincentego a Paulo, syna chłopów, który urodził się w Gaskonii w 1580 r. Jako dziecko, Wincenty zajmował się stadami owiec swojego ojca i został wyświęcony na kapłana w wieku dwudziestu lat. Przydzielony do ubogiej parafii, Wincenty a Paulo poświęcił się pracy na rzecz ubogich i cierpiących. Założył zakon zwany Lazarystami, którego działalność charytatywna doprowadziła do powstania Fundacji Sióstr Miłosierdzia. Starania Wincentego a Paulo były odczuwalne nawet w Polsce, co doprowadziło do wyboru tego patrona nowej parafii. Został kanonizowany w 1737 roku.
Pierwszym księdzem, który służył św. Wincentemu był ksiądz Wincenty Lewandowski, który pozostał na tym stanowisku przez dziesięć lat, dopóki zły stan zdrowia nie zmusi go do przejścia na emeryturę. Ojciec Lewandowski urodził się w Lewicach, w Księstwie Poznańskim w 1841 r., a święcenia kapłańskie przyjął w 1864 r. Kolejny z długiej linii księży-działaczy, ks. Lewandowski pomagał w politycznej walce o niepodległość Polski. W 1872 r., w obawie przed aresztowaniem uciekł, i przybył do Ameryki w 1875 r. Najpierw osiadł w Toledo, opuścił parafię po dziewięciu latach po zamieszkach, które wybuchły wśród jej członków. Po przybyciu do Milwaukee kapłan służył jako pomocnik w parafii św. Jacka, zanim przybył do św. Wincentego a Paulo. Mówiono, że ks. Lewandowski cierpiał na chroniczne dolegliwości serca, które często wywoływały u niego złość i irytację.
Siostry szkolne z Notre Dame przejęły obowiązki nauczycielek w szkole św. Wincentego a Paulo, kiedy została otwarta w 1888 r. Pierwszy chrzest w parafii, Michała Wisialowskiego, odbył się 13 sierpnia. Pierwsza uroczystość zaślubin odbyła się pomiędzy Frankiem Mitchellem i Marią Przybylską 12 stycznia 1892 r. W następnym roku ukończono budowę klasztoru i plebanii sióstr.
W 1894 r. w parafii wybuchła epidemia ospy, która pochłonęła życie dziewięciorga dzieci w wieku szkolnym. Z powodów tylko sobie znanych, ks. Lewandowski w przypływie gniewu w 1899 r. zrezygnował ze św. Wincentego, decydując się zostać wolontariuszem w SS. Cyryla i Metodego. Kapłan insynuował, że jego decyzja była podyktowana „intrygą galicyjską”, być może politycznymi manewrami rywalizującego księdza. 22 stycznia 1900 r. ksiądz Lewandowski wsiadł do tramwaju na skrzyżowaniu ulic Ósmej i Grant na spotkanie z biskupem w celu omówienia nowego ogłoszenia. Zmarł na atak serca po drodze.
Po odejściu ks. Lewandowskiego arcybiskup mianował ks. Jana Blechacza tymczasowym administratorem do czasu znalezienia kolejnego proboszcza. O. Maksymilian Dorszyński został ostatecznie mianowany duchownym. Ojciec Dorszyński urodził się w Milwaukee w 1873 roku, po tym, jak jego rodzice wyemigrowali do Ameryki z Prus Zachodnich. Kształcił się w St. Hedwig’s School na East Side, a później studiował na Marquette University. Ksiądz Dorszyński służył u św. Stanisława przez dwa lata i krótko u św. Kazimierza przed przybyciem do św. Wincentego.
W tym czasie górne piętro budynku szkoły było niewystarczające aby pomieścić rosnącą liczbę wiernych w każdą niedzielę. Sporządzono plany nowej katedry, która miałaby 185 stóp długości i 66 stóp szerokości i byłaby zbudowana w stylu romańskim. Zaprojektowany pod kierunkiem architekta Bernarda Kopackiego miał służyć potrzebom 700 rodzin i 800 dzieci uczęszczających na zajęcia w szkole parafialnej. Nowy kościół kosztował 84 865 dolarów, a generalnym wykonawcą został Sylvester Wabiszewski, członek parafii. Wabiszeski został później wybitnym przemysłowcem strony południowej, a nawet został uhonorowany przez papieża Piusa XII.
Bliźniacze wieże wznosiły się odpowiednio na 195 i 132 stopy, a cztery dzwony zostały nazwane, odpowiednio, na cześć św. Wincentego a Paulo (średnicy 62” i ważący 5000 funtów), św. Władysława i Aleksego (który ma 54” średnicę i waży 3000 funtów), Najświętszej Maryji Panny (42” średnicy i ważący 1600 funtów) i św. Jacka (32” średnicy i 650 funtów wagi). Zegary na wieżę zostały przekazane przez ówczesnego proboszcza kościoła św. Jozafata ks. William Grutza. Ojciec Dorszyński zachorował w 1904 r., a jego następcą został ks. Józef Kempa. Ojciec Dorszyński zmarł zaledwie rok później. Ojciec Kempa urodził się w Milwaukee w 1877 r. i kształcił się w szkole św. Jozafata, zanim został wyświęcony w 1899 r. Pełnił funkcję proboszcza w St. Vincent de Paul tylko przez rok, po czym został przeniesiony do parafii w Pound w stanie Wisconsin. W 1906 r., następcą ojca Kempy został dr Anthony Lex. Dr Lex pochodził ze Śląska i przez rok służył w armii niemieckiej, zanim rozpoczął studia kapłańskie. Uzyskał doktorat w Innsbrucku w Austrii, zanim wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Dr Lex najpierw służył w kościołach w Chicago, a także w Stevens Point w stanie Wisconsin, gdzie odegrał kluczową rolę w założeniu pierwszej polskiej szkoły w okolicy.
Kościół św. Wincentego a Paulo uległ poważnemu pożarowi w 1908 roku. Główny ołtarz, frontowa część kościoła oraz cała świątynia i szaty liturgiczne zostały zniszczone. Po pożarze nowym proboszczem został ks. Bolesław Góral. Ksiądz Góral był proboszczem w parafii św. Wincentego tylko przez dwanaście miesięcy i został przeniesiony do św. Jacka w 1909 r. Ksiądz Michał J Domachowski został mianowany proboszczem zastępczym i pozostał w parafii do 1940 r. Ksiądz Domachowski urodził się w 1875 r. w Polsce. i przybył do Ameryki, gdy miał zaledwie trzy lata. Uczęszczał do college'u w Marquette, a po ukończeniu studiów w 1898 r. wstąpił do seminarium św. Franciszka, gdzie przyjął święcenia kapłańskie w 1902 r. Ksiądz Domachowski był wcześniej asystentem w św. Jacku, gdzie był przede wszystkim odpowiedzialny za opiekę nad młodymi ludźmi.
Ojciec Domachowski służył w Wojsku Polskim w Ameryce w czasie I wojny światowej i za swoją pracę na rzecz dążenia Polski do niepodległości został odznaczony „Orderem Odrodzenia Polski”, najwyższym stopniem uznania nadawanym przez Polaków, przez prezydenta Ignacego Padrewskiego. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, ks. Domachowski sprzedawał także obligacje w imieniu nowego rządu. Był głównym założycielem parafii św. Kazimierza w Kenosha oraz św. Wojciecha w Milwaukee. W 1934 r. Ks. Domachowski otrzymał tytuł prałata od Jego Świątobliwości Papieża. Później był też dyrektorem gazety Nowiny Polskie.
Podobnie jak większość parafii w okresie Wielkiego Kryzysu, parafia przeżyła poważny kryzys finansowy w latach trzydziestych XX wieku. Bez zatrudnienia wielu członków kościoła nie miało funduszy na trzy regularne posiłki dziennie, nie mówiąc już o koszach ofiarnych. Ponadto w tym okresie św. Wincenty a Paulo stracił kilkaset rodzin na rzecz nowych parafii św. Barbary i św. Ignacego, zorganizowanych na zachodzie miasta. Wykorzystywanano więc pomysłowe metody, aby zebrać fundusze niezbędne do dalszego funkcjonowania kościoła, co również służyło zbliżeniu parafian w trudnych czasach. Kwaler Orderu Domachowski zmarł 8 lutego 1940 roku w wieku 66 lat po długiej chorobie, służąc św. Wincentemu a Paulowi od 31 lat.
23 maja 1940 roku wielebny S.J. Studer, organizator parafii św. Barbary, został mianowany proboszczem św. Wincentego a Paulo. Ojciec Studer urodził się w Polsce i przyjechał do USA w wieku trzech miesięcy. Studiował w seminarium św. Franciszka i przyjął święcenia kapłańskie w 1909 r. Po wybuchu drugiej wojny światowej 435 mężczyzn i kobiet z parafii św. Wincentego a Paulo służyło w swoim kraju w siłach zbrojnych. Ostateczną cenę zapłaciło siedemnastu członków, w tym ks. W. Polewski, który zmarł w Birmie 29 stycznia 1945 r., na krótko przed zakończeniem działań wojennych.
Ojciec Studer został wyniesiony na prałata krajowego z tytułem Right Reverend Monsignor 14 października 1951 roku. W następnym roku wnętrze kościoła zostało odnowione przez Liskowiak Church Decorators za 30 000 dolarów. W czasie obchodów Srebrnego Jubileuszu w 1963 roku do szkoły parafialnej uczęszczało 468 uczniów, siedem sióstr nauczycielek i trzech świeckich nauczycielek. Jednak ze względu na malejącą frekwencję w ciągu następnych dwudziestu lat szkoła została ostatecznie zamknięta wiosną 1989 r.
Nie jeden, ale dwóch przyszłych kongresmanów Stanów Zjednoczonych nazwało św. Wincentego a Paulo swoją rodzinną parafią. Parafianin John C. Kleczka, pierwszy Amerykanin z Polski wybrany do Kongresu, i kongresman USA Clement J. Zabłocki, który służył w 4. dystrykcie Wisconsin przez 35 kolejnych lat, uczęszczali tutaj do szkoły podstawowej. Jan Kazimierz Kleczka urodził się 6 maja 1885 roku w Milwaukee. Uczęszczał do szkoły św. Wincentego a Paulo i ukończył Uniwersytet Marquette. Po studiach prawniczych w Madison i Waszyngtonie został przyjęty do palestry w Wisconsin w 1909 r. Po służbie w siłach zbrojnych podczas I wojny światowej Kleczka został wybrany do Kongresu jako republikanin w 1919 r. W 1923 r. Powrócił do Wisconsin, aby wykonywać zawód prawniczy. został wybrany na sędziego Sądu Okręgowego, gdzie pełnił swoją funkcję do przejścia na emeryturę w 1953 r. Kleczka zmarł 21 kwietnia 1959 r. i jest pochowany na cmentarzu św. Wojciecha. Jeden z witraży w kościele św. Jozafata nosi jego nazwisko.
Kongresman John Clement Zablocki urodził się 18 listopada 1912 roku i również uczęszczał do szkoły podstawowej św. Wincentego a Paulo. Kongresman ukończył Marquette University i był nauczycielem i dyrektorem chóru w parafiach św. Marii Magdaleny i św. Wincentego a Paulo, zanim zajął się polityką stanową jako demokrata. Od 1938 r. aż do wyboru do Kongresu Stanów Zjednoczonych, Zabłocki był organistą w parafii św. Wincentego a Paulo. Kongresman Zabłocki służył swemu okręgowi od 1949 r. do śmierci 3 grudnia 1983 r. Był tak popularny w okręgu, że czasami jego większość wyborcza przekraczała 80%. Jako przewodniczący potężnej Komisji Spraw Zagranicznych Izby, Zabłocki pomógł w budowie szpitala dziecięcego w Krakowie, gdzie zaprzyjaźnił się z księdzem Karolem Wojtyłą, późniejszym papieżem Janem Pawłem II. Kongresman Zabłocki otrzymał Order św. Grzegorza Wielkiego, Komandora Rycerskiego, w 1983 roku od Papieża. W końcu szkoła, biblioteka, park i szpital VA będą nosić jego imię. Dzisiaj św. Wincenty a Paulo boryka się ze zmianami w dzielnicy, która zmaga się z wyzwaniami tak jak wiele obszarów miejskich w Ameryce.
Zdjęcia: John Smallshaw
Tłumaczenie na polski: Andrzej (Andrew) Woźniewicz
