Aloysius A. Mazewski urodził się 5 stycznia 1916 roku w North Chicago, Illinois, jako syn imigrantów. Aktywny w działalności polonijnej jako student w latach 30, ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie DePaul i zgłosił się na ochotnika do służby wojskowej podczas II wojny światowej. Pracując w wywiadzie, a później jako administrator szpitala, służbę wojskową zakończył w 1946 r. w stopniu majora.
Prezes Alojzy Mazewski w programie Sig's Celebrity Kitchen (Źródło: YouTube, użytek dozwolony)
Karierę Mazewskiego określiły trzy powiązane ze sobą działania: stworzenie bardzo udanej kancelarii prawniczej, zaangażowanie w politykę partii republikańskiej, oraz zaangażowanie w braterskim Związku Narodowym Polskim. Dyrektor krajowy ZNP w 1947 r., w wieku 31 lat, Mazewski został wybrany prezesem koalicji w opozycji do Karola Rozmarka we wrześniu 1967 r. na 35 krajowej konwencji ZNP w Detroit. Długo związany z Kongresem Polonii Amerykańskiej, w 1968 roku został wybrany na prezesa KPA. Funkcję prezesa pełnił przez 20 lat — aż do śmierci 3 sierpnia 1988 roku.
Kierownictwo Kongresu Polonii Amerykańskiej do prezesa Mazewskiego przyszło w trudnym momencie. Uwaga Ameryki przesunęła się z zimnej wojny, która obejmowała poparcie dla wyzwolenia Polski, w stronę fiksacji na niekończącej się wojnie w Wietnamie. W Polsce nowy przywódca, Edward Gierek, nawoływał polską społeczność za granicą do odrzucenia historycznego sprzeciwu wobec reżimu komunistycznego. Tutaj Mazewski, ściśle współpracując z oddanymi działaczami PAC, wielu z nich z powojennej emigracji, zaciekle bronił misji PAC w wierności celowi wolnej, niepodległej, niekomunistycznej Polski.
Na początku lat siedemdziesiątych stworzył Fundację Charytatywną PAC. W latach osiemdziesiątych Fundacja wysłała 200 milionów dolarów w postaci niezbędnych środków medycznych i innych towarów pierwszej potrzeby do Polski, która wyłoniła się z opresyjnego stanu wojennego – wszystko we współpracy z Kościołem w Polsce.
Spotkanie Mazewskiego z Papieżem Janem Pawłem II (Źródło: wpna.fm)
W sierpniu 1980 Mazewski i PAC przejęli inicjatywę pełnego poparcia sprawy stoczniowców gdańskich, którzy próbowali stworzyć związek Solidarność. W maju 1981 wyjechał do Warszawy jako członek oficjalnej delegacji amerykańskiej na pogrzeb kard. Wyszyńskiego. Tam spotkał się z Lechem Wałęsą, liderem Solidarności.
Spotkanie Mazewskiego z Lechem Wałęsą w 1981 r. (Źródło: Wikipedia)
Po akcji reżimu w celu zmiażdżenia Solidarności w grudniu 1981 r. Mazewski i czołowi przywódcy PAC spotkali się w Białym Domu z prezydentem Reaganem i wiceprezydentem Bushem. Tam wydali wspólne oświadczenie potępiające stan wojenny. W 1984 roku, w 40 rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego, Mazewski i kierownictwo PAC ponownie byli w Białym Domu, gdzie prezydent Reagan podpisał ustawę o utworzeniu wspierającego Solidarność Narodowego Funduszu na rzecz Demokracji. Jednocześnie Prezydent wydał zarządzenie ustanawiające coroczne miesięczne obchody polskiego dziedzictwa. W 1985 r. Mazewski kierował protestem polonijnym z powodu wizyty przywódców reżimu komunistycznego w Nowym Jorku z okazji 40 rocznicy powstania Organizacji Narodów Zjednoczonych. Mocne oświadczenie, które autoryzował, potępiające reżim, ukazało się w New York Times. Zawierał nazwiska całego krajowego kierownictwa PAC.
Prezydent Ronald Reagan spotyka się z kierownictwem Kongresu Polonii Amerykańskiej w Białym Domu aby przedyskutować rozwój wypadków w Polsce (1981) (Źródło: pac1944.org)
Związki Mazewskiego z szeregiem prezydentów USA, od Nixona i Forda, po Reagana i wiceprezydenta Busha, a także jego powiązania z przywódcami obu partii w Senacie i Izbie Reprezentantów USA, były niezwykłe. Rzeczywiście, we wrześniu 1980 roku prezydent Jimmy Carter przybył do Chicago, aby przemówić na trzytysięcznym bankiecie, który zebrał się, by uczcić 100-lecie Związku Narodowego Polskiego pod kierownictwem Mazewskiego. W swoim przemówieniu oddał szczególny hołd Mazewskiemu i wtórował PAC, udzielając poparcia Solidarności.
Aloysius Mazewski zmarł nagle podczas krótkich wakacji w sierpniu 1988 roku. Jego śmierć nastąpiła zaledwie rok przed proklamowaniem wolności Polski przez nowy rząd solidarnościowy z premierem Tadeuszem Mazowieckim na czele.
Aby dowiedzieć się więcej o Alojzym Mazewskim, zapoznaj się z historią Związku Narodowego Polskiego (1984, 2008) i PAC (1991) autorstwa dr. Pienkosa oraz z wieloma wpisami w redakcji Jamesa Puli, The Polish American Encyclopedia (2011).
