W przededniu wiosny, 19 marca 2022 r., odszedł od nas Jan Michał Małek — polski inżynier, przedsiębiorca, inwestor, deweloper nieruchomości, entuzjasta ekonomii, wybitny intelektualista, aktywista i filantrop. Jan Michał Małek zostanie zapamiętany za niezwykłe wsparcie dla spraw polskich, za hojny wkład charytatywny w Polsce i społeczność polonijną w Stanach Zjednoczonych, oraz za przywództwo i znaczący wkład w dziedzinie gospodarki wolnorynkowej i rozwoju gospodarczego.
Źródło: Wikipedia
Do największych osiągnięć i sukcesów Pana Małka należą: ufundowanie Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza – polskiej nagrody literackiej przyznawanej od 2002 roku, Polsko-Amerykańskiej Fundacji Badań i Edukacji Ekonomicznej (PAFERE) w 2007 w Polsce, oraz Polonia Institute w Kalifornii w 2015.
Pan Jan urodził się 18 maja 1928 r. w Piotrkowie Trybunalskim. Uzyskał tytuł magistra inżynierii chemicznej na Politechnice Warszawskiej, a następnie pracował w przemyśle farmaceutycznym. W 1958 roku, nie mogąc tolerować narzuconego przez Sowietów systemu komunistycznego, który tłumił wolność polityczną i gospodarczą oraz prywatną przedsiębiorczość, wyjechał z Polski do Francji, gdzie otrzymał azyl polityczny w Paryżu i pracował jako inżynier przez 8 lat.
Jan M. Małek przybył do Stanów Zjednoczonych latem 1967 roku i przez 10 lat pracował w dwóch kolejnych firmach inżynieryjnych jako inżynier procesu chemicznego. W czasie pracy jako inżynier i wynalazca Małek uzyskał kilka amerykańskich patentów na swoje innowacje w dziedzinie skraplania węgla. Po kilku latach praktyki inżynierskiej i konsultacyjnej zaczął dzielić swój czas i starania między inwestycje i rozwój nieruchomości oraz działalność filantropijną – obszary te stały się jego pasją.
Na emigracji stał się aktywnym członkiem różnych organizacji polonijnych, w tym Kongresu Polonii Amerykańskiej i North American Study Center for Polish Affairs (STUDIUM), organizacji złożonej głównie przez amerykańskich i kanadyjskich profesorów uniwersyteckich polskiego pochodzenia. Po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce w 1981 roku, Małek bardzo zaangażował się także w ruch antyjałtański i w organizację POMOST, której głównym celem było służenie jako pomost między Polonią amerykańską a Solidarnością w Polsce.
Po upadku komunizmu w Polsce Jan M. Małek aktywnie zaangażował się w promocję edukacji ekonomicznej w celu zapoznania Polaków z zasadami gospodarki wolnorynkowej, w tym mechanizmami tworzenia bogactwa narodowego. Na początku lat 90-tych przetłumaczył z angielskiego na polski książkę Anti-Capitalistic Mentality napisaną przez słynnego ekonomistę i propagatora wolnego rynku Ludwiga von Misesa. Przyczynił się również finansowo lub jako tłumacz do publikacji innych ważnych wolnorynkowych książek w Polsce, w tym Human Action Misesa, The Mystery of Capital: Why Capitalism Triumphs in the West and Fails Everywhere Else pióra Hernando de Soto, oraz antologii Clichés of Politics.
Przedsięwzięcia te doprowadziły w 2000 roku do założenia Polsko-Amerykańskiej Fundacji Badań Ekonomicznych i Edukacji (PAFERE), a w 2007 roku jej polskiego odpowiednika – PAFERE Polska. Przewodnią filozofią PAFERE jest biblijny nakaz "Nie kradnij!" Mocno wierzył, że przestrzeganie tego nakazu, zarówno przez rządy, jak i obywateli, jest warunkiem wstępnym optymalnego rozwoju gospodarczego i dobrobytu.
Jan Michał Malek był członkiem prestiżowego Towarzystwa Mont Pelerin, w skład, którego wchodzi ponad 500 ekonomistów z całego świata, w tym co najmniej sześciu laureatów Nagrody Nobla.
Wraz ze Zbigniewem Żarywskim, polskim przedsiębiorcą, Małek ustanowił nagrodę literacką nazwaną na cześć słynnego polskiego pisarza Józefa Mackiewicza. Nagroda Mackiewicza przyznawana jest corocznie od 2002 roku podczas specjalnej uroczystości w Instytucie Literackim w Warszawie w Święto Niepodległości Polski, 11 listopada.
W 2015 roku Jan Michał Małek był współzałożycielem Polonia Institute, zwolnionej z podatku organizacji w Stanach Zjednoczonych, której misją jest ochrona dobrego imienia Polski, Polaków i Polonii w Stanach Zjednoczonych i na świecie, a także obrona aspiracji Polski i Polonii poprzez edukację, badania, analizy, orzecznictwo i rozwiązania prawne.
22 listopada 2016 roku Jan Michał Małek został odznaczony przez Prezydenta RP Krzyżem Komandorskim Odrodzenia Polski za całokształt twórczości na rzecz dobra Polonii i Polski. Pozostawił żonę Krystynę, córkę Babett i dwoje wnucząt.
Jan Michał Małek zostanie pochowany w rodzinnej Polsce. Cześć jego pamięci.
