2 października 1946 r. w Versoix koło Genewy zmarł Ignacy Mościcki, prezydent RP w latach 1926–1939. Był najdłużej urzędującym prezydentem w historii Polski. Był prezydentem Polski, gdy Niemcy napadły na kraj 1 września 1939 r. Wiele lat później, w 1993 r., szczątki prezydenta Mościckiego trafiły do Polski, gdzie złożono je w Archikatedrze św. Jana w Warszawie.
Ignacy Mościcki (1867-1946), na obrazie Kazimierza Pochwalskiego (Źródło: Wikipedia)
Mościcki urodził się w 1867 r. w Mierzanowie, niedaleko Ciechanowa. Pochodził z rodziny szlacheckiej, pieczętującej się herbem Ślepowron, pochodzącej z mazowieckich Mościc. Miał siedmioro rodzeństwa.
Był szczególnie uzdolniony w zakresie nauk matematyczno-przyrodniczych. Pod koniec XIX wieku studiował chemię na ryskiej politechnice. Działał w strukturach socjalistycznych, uczestniczył jako delegat w Kongresie II Międzynarodówki.
22 lutego 1892 poślubił w Płocku Michalinę Czyżewską. Był z nią blisko spokrewniony (była córką ciotki Mościckiego), ślub wymagał więc dyspensy udzielonej przez papieża.
Związał się z ruchem socjalistycznym i II Proletariatem, uczestnicząc w przygotowaniach zamachu na generał-gubernatora Josifa Hurkę. Plan przewidywał atak samobójczy w soborze prawosławnym w Warszawie z użyciem ładunków wybuchowych, jednak spisek został wykryty i Mościcki w lipcu 1892 r. uciekł z żoną do Londynu. Tam, nie znając angielskiego, podejmował się różnych prac fizycznych – m.in. rzeźbiarza w drewnie i pomocnika fryzjera, odmawiając napiwków z powodów honorowych. Z pomocą matki prowadził krótko zakład produkujący kefir, a później zajmował się stolarką i inkrustacją mebli, równocześnie kontynuując naukę w londyńskim Technical College i Patent Library.
W 1897 r. przeniósł się do Szwajcarii i zaczął pracować na Uniwersytecie we Fryburgu. Później, od 1912 r., rozpoczął pracę w Katedrze Chemii Fizycznej i Elektrochemii Technicznej Politechniki Lwowskiej.
W latach 1912–1922 był profesorem Politechniki Lwowskiej, autorem nowatorskiej metody pozyskiwania kwasu azotowego z powietrza. Kontynuując eksperymenty w kierunku pozyskiwania azotu, prowadził badania w zakresie elektryczności, w którym stał się światowym autorytetem. Do jego osiągnięć należało wynalezienie sposobu zabezpieczania sieci przewodów elektrycznych przed niszczącym działaniem wyładowań elektrycznych, które natychmiast zastosowano w całej Europie.
Już w wolnej Polsce zajmował się pracą naukową i budową polskiego przemysłu chemicznego. Stworzył Chemiczny Instytut Badawczy. Był m.in. dyrektorem Państwowej Fabryki Związków Azotowych w Chorzowie. W 1925 był wybrany na rektora Politechniki Lwowskiej, a w latach w latach 1925–1926 był profesorem Politechniki Warszawskiej.
Jako naukowiec, był autorem ponad 60 prac naukowych i ponad 40 patentów polskich i zagranicznych. Po wyborze na prezydenta RP użytkowanie praw do swych patentów nieodpłatnie przekazał państwu polskiemu.
Prezydent Ignacy Mościcki w 1934 r. (Źródło: Wikipedia)
Od 1926 r. w konsekwencji zamachu majowego Piłsudski zaproponował go na urząd prezydenta RP. Mościcki był oddanym zwolennikiem Piłsudskiego, choć występował jako kandydat pozornie niezależny i apolityczny. W wyniku głosowania Zgromadzenia Narodowego 1 czerwca 1926 r. objął najważniejszy urząd w państwie, pełniąc go do końca września 1939 r., ponieważ ponownie został wybrany na prezydenta w 1933 r. Zamieszkał wraz z rodziną na Zamku Królewskim w Warszawie.
18 sierpnia 1932 zmarła na serce pierwsza żona Mościckiego – Michalina. Rok po tym wydarzeniu prezydent ożenił się ponownie – jego wybranką została jego była sekretarka, Maria Nagórna z Dobrzańskich (w przypadku pierwszego małżeństwa, Kościół katolicki stwierdził nieważność).
Po agresji Niemiec na Polskę i w konsekwencji ataku Związku Sowieckiego 17 września 1939 zdecydował się na opuszczenie terytorium RP i udał się wraz z rządem RP do sprzymierzonej Rumunii. Został internowany przez władze Królestwa Rumunii. 30 września 1939 zrezygnował z prezydentury, wyznaczając uprzednio na swego następcę Władysława Raczkiewicza. W grudniu 1939 władze rumuńskie zezwoliły na jego wyjazd do Szwajcarii, gdzie mieszkał do śmierci.
Pierwsza Rodzina prezydenta Ignacego Mościckiego w 1930 r. (Źródło: Wikipedia)
I tak, pod koniec grudnia 1939 r. już jako były prezydent, wyjechał wraz z żoną Marią z Dobrzańskich do Szwajcarii. Mieszkał we Fryburgu, gdzie mimo wcześniejszych zapewnień nie otrzymał pracy. W 1941 r. zaczął pracować w Genewie, w laboratorium chemicznym firmy Hydro Nitro, gdzie prowadził także swoje badania naukowe. Pod koniec wojny rząd brytyjski przyznał mu niewielką i dożywotnią rentę.
2 października 1946 r. zmarł. Jego doczesne szczątki zostały dużo później uroczyście przetransportowane do Polski dzięki inicjatywie ówczesnego prezydenta Lecha Wałęsy i prymasa Polski Józefa Glempa. 13 września 1993 r. złożono je w krypcie Archikatedry św. Jana w Warszawie.
