Wstęp
W dynamicznym krajobrazie religijnym Stanów Zjednoczonych Polski Narodowy Kościół Katolicki (PNKK) jawi się jako wyjątkowe wyznanie, które rozszerzyło swój zasięg daleko poza pierwotny elektorat polskich imigrantów. Założony pod koniec XIX wieku w obliczu walk o autonomię, zachowanie dziedzictwa i samorządność w obrębie polskiej społeczności, PNKK ewoluował, obejmując coraz bardziej zróżnicowaną grupę demograficzną w USA, Kanadzie i Europie. Obecnie większość parafii PNKK odzwierciedla bogatą różnorodność społeczeństwa amerykańskiego, w tym ludzi o różnym pochodzeniu, etniczności i o różnej drodze życia, wspierając wspólnotę wiary, która celebruje nasze wspólne braterstwo i siostrzeństwo w Chrystusie. Wzrost popularności PNKK w różnych społecznościach w całym kraju zachęca do zbadania powodów, dla których nasz Kościół zwraca się do tych wspólnot, które często charakteryzują się bogatymi tradycjami duchowymi i ścisłymi więzami rodzinnymi.
Logo Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego (Źródło: Wikipedia)
Niniejsza analiza zbada, w jaki sposób zaangażowanie PNKK na rzecz sprawiedliwości społecznej, otwartość teologiczna, jego demokratyczne podejście do zarządzania kościołem i przyjęcie liturgii powszechnej tworzą zachęcającą przestrzeń dla wyznawców zróżnicowanych etnicznie. Dodatkowo rozważymy, w jaki sposób akceptacja przez Kościół księży żonatych i jego nauczanie społeczne są zgodne z etosem różnych kultur skupionym na wspólnocie i rodzinie. Ponadto zbadamy solidne inicjatywy edukacyjne PNKK i systemy wsparcia społeczności, które oferują sprzyjające środowisko dla całościowego rozwoju młodzieży, zapewniając ciągłość wartości duchowych i moralnych. Poprzez tą analizę staram się wyjaśnić, dlaczego PNKK nie tylko staje się popularny w naszych różnorodnych, zwłaszcza latynoskich, społecznościach, ale także w jaki sposób ta rosnąca relacja wzajemnie się wzbogaca, łączy dziedzictwo z nowoczesnością i tworzy tętniącą życiem wspólnotę podzielającą wiarę i tożsamość kulturową .
Atrakcyjne uniwersalne wartości PNKK
Polski Narodowy Kościół Katolicki wyznaje szereg wartości, które przekraczają granice kulturowe i są szczególnie atrakcyjne dla zróżnicowanego społeczeństwa w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i poza nimi. Wartości te nie są jedynie reliktami historycznego kontekstu PNKK, ale raczej żywymi aktywami, które czynią Kościół istotnym we współczesnym, wielokulturowym i zróżnicowanym społeczeństwie. Ta wyjątkowa mieszanka tworzy fascynujący etos, który głęboko rezonuje z kulturową i religijną wrażliwością naszego społeczeństwa, zwłaszcza rosnącej populacji Latynosów w PNKK.
Mam nadzieję, że już minęły te czasy, kiedy do pastorów dzwoniono z pytaniem: „Czy muszę być Polakiem, żeby chodzić do Waszego kościoła?” lub „Czy muszę być Polakiem, żeby ochrzcić dziecko w Waszej parafii?”. Kiedy byłem jeszcze „cywilnym” pastorem, zauważyłem zmianę w dynamice demograficznej i poczułem się błogosławiony w obecności parafian pochodzenia haitańskiego, afrykańskiego, latynoskiego i innego pochodzenia europejskiego. Jako kapelan wojskowy stacjonowałem kilka lat temu w Fort Sam Houston w San Antonio w Teksasie i wspierałem nasze parafie Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny oraz św. Marcina i św. Róży, złożone z wiernych pochodzenia latynoskiego. W wojsku, nasi członkowie są tak różnorodni, jak i nasze siły zbrojne. Podczas mojej ostatniej misji w Afganistanie moje zgromadzenie wojskowe składało się z żołnierzy amerykańskich i polskich, ale największą część stanowili ochroniarze z Ghany. Ghańczycy założyli także chór i śpiewali podczas naszej Mszy św. w każdą niedzielę, od czasu do czasu wykonując hymny w języku suahili. Wszyscy wiedzieli, że jestem księdzem PNKK oraz jakie są relacje i różnice między naszym Kościołem a Kościołem rzymskokatolickim, i podobało im się to.
Moim zdaniem jedną z podstawowych wartości, która ma uniwersalne znaczenie, jest niezłomne zaangażowanie PNKK na rzecz sprawiedliwości społecznej opartej na przykazaniu miłości. Nasza denominacja została założona w Scranton w Pensylwanii w 1897 roku przez Pierwszego Biskupa Francisa Hodura, który był niezwykle zagorzałym orędownikiem sprawiedliwości społecznej i równości. Wierzył, że wszyscy ludzie zasługują na godność, szacunek i sprawiedliwe traktowanie, niezależnie od pochodzenia i statusu społecznego. Wypowiadał się przeciwko uciskowi, dyskryminacji i nierówności w społeczeństwie. Pierwszy Biskup Hodur wspierał prawa pracowników i związków zawodowych oraz zdecydowanie opowiadał się za godziwymi płacami, bezpiecznymi warunkami pracy i prawem do organizowania się. Uważał, że pracownicy powinni być traktowani sprawiedliwie i z godnością. Ponadto Pierwszy Biskup Hodur był aktywnie zaangażowany w działalność społeczną, działalność charytatywną i ochronę niesprawiedliwie uciskanych. Ustanowił programy pomocy biednym, bezdomnym i marginalizowanym, zawsze podkreślając znaczenie opieki nad potrzebującymi i pracy na rzecz bardziej współczującego i włączającego społeczeństwa. Dlatego propagował równość etniczną i religijną w Kościele i w społeczeństwie. Opowiadał się za prawami polskich imigrantów w Stanach Zjednoczonych i pracował nad stworzeniem przyjaznej i włączającej społeczności dla wszystkich członków Kościoła.
Pierwszy Biskup Franciszek Hodur (Źródło: Alchetron)
Poglądy na kwestie społeczne dotyczące ciężko pracującej klasy charakteryzowały duchowe przywództwo Pierwszego Biskupa Hodura. Był pionierem w propagowaniu sprawiedliwości społecznej w Kościele i szerszej społeczności. Jego nauki i działania zainspirowały innych do pójścia za jego przykładem i walki o bardziej sprawiedliwe społeczeństwo. Dlatego PNKK ma długą historię wspierania osób marginalizowanych, uciskanych i znajdujących się w niekorzystnej sytuacji. Nasz Kościół jest znany ze swoich nauk społecznych, które są zgodne z obawami szerokiej społeczności dotyczącymi problemów społecznych w naszym kraju, które obejmują dysproporcje ekonomiczne, jakość życia, ochronę pracowników, dostępność i wysokie koszty opieki zdrowotnej, przemoc i podziały społeczne, aby wymienić tylko kilka. Stanowisko Kościoła w kwestiach takich jak imigracja, prawa pracownicze i solidarność społeczna znajduje dziś oddźwięk wśród wielu ciężko pracujących osób, które na własnej skórze doświadczają tych wyzwań. Aktywne zaangażowanie Kościoła w sprawy społeczne zapewnia nie tylko wsparcie duchowe, ale także poczucie orędownictwa dla tych we wspólnocie, którzy poszukują zarówno sprawiedliwości Bożej, jak i społecznej. Walka PNKK o sprawiedliwe społeczeństwo sprzyja poczuciu solidarności i umożliwia zwykłym rodzinom odnalezienie swojego głosu i orędowanie za lepszą przyszłością. To zaangażowanie na rzecz sprawiedliwości społecznej, oparte na zasadach biblijnych, wykracza poza różnice kulturowe i przemawia do wspólnej ludzkiej tęsknoty za równością i szansami dla wszystkich.
Co więcej, nacisk Kościoła na silne więzi rodzinne i tętniącą życiem społeczność odzwierciedla wartości często cenione w innych kulturach, w tym w kulturze latynoskiej. Pojęcie „familismo”, centralne miejsce rodziny w kulturze latynoskiej, znajduje naturalne miejsce w Kościele, który koncentruje się na tworzeniu wspierającego i przyjaznego środowiska. To poczucie wspólnoty wykracza poza najbliższą rodzinę i obejmuje szersze sieci parafialne. Nasze parafie często służą jako centra społeczne, zapewniając przestrzeń, w której rodziny mogą się łączyć, wspólnie celebrować tradycje i znajdować wsparcie w trudnych chwilach. To wspólne poczucie przynależności sprzyja głębokiemu poczuciu bezpieczeństwa i przynależności, wartości niezwykle cenionej w naszych społecznościach.
Podejście PNKK do wiary również przyczynia się do jej uniwersalnego uroku. Choć mocno zakorzeniony w podstawowych wartościach chrześcijańskich niepodzielonego Kościoła, PNKK pozwala na bardziej inkluzywne i wrażliwe kulturowo wyrażanie wiary, tak jak miało to miejsce w pierwszym tysiącleciu Kościoła. Ta elastyczność jest atrakcyjna dla większości, ale szczególnie dla społeczności latynoskich, które mogą mieć zastrzeżenia co do pewnych praktyk w Kościele rzymskokatolickim.
Na przykład PNKK zezwala na duchowieństwo żonate, jak jest to opisane w Biblii (tj. 1 Tymoteusz 3:2-5) i była to powszechna praktyka przez jedenaście wieków niepodzielonego Kościoła. Takie stanowisko dobrowolnego celibatu w PNKK odzwierciedla biblijne i nowoczesne rozumienie duchowieństwa żyjącego w kontekście rodziny, co jest bardzo atrakcyjne dla kongregacji wojskowych i większości Amerykanów, którzy przywiązują dużą wagę do relacji rodzinnych. Uważa się, że żonaci księża lepiej radzą sobie z doświadczeniami i wyzwaniami swoich parafian, ponieważ stawiają czoła tym samym wyzwaniom, co ich parafianie, wspierając w ten sposób bardziej empatyczną i autentyczną relację duszpasterską. W przypadku wspólnot, które podkreślają centralne miejsce życia rodzinnego, obecność duchownych żonatych wzmacnia zaangażowanie Kościoła na rzecz zrozumienia i wspierania dynamiki rodziny. Ta otwartość pozwala na bardziej kulturowo odpowiedni wyraz wiary, tworząc przestrzeń, w której rodziny czują się komfortowo praktykując swoje przekonania, zachowując jednocześnie swoje wyjątkowe tradycje kulturowe.
Wielu żołnierzy i ich współmałżonków wybrało usługi doradztwa duszpasterskiego oferowane przez kapelanów wojskowych PNKK, ponieważ są oni żonatymi księżmi i wnoszą do stołu doradczego doświadczenia z pierwszej ręki na temat małżeństwa i jego wyzwań. Jako kapelani możemy odnieść się do dynamiki relacji w parach, problemów komunikacyjnych i złożoności życia rodzinnego, w tym wychowywania zdrowych emocjonalnie i duchowo dzieci. Nasi klienci dostrzegają, że żonaty ksiądz głębiej rozumie intymność emocjonalną, zaangażowanie, poświęcenie oraz różne potrzeby i perspektywy, jakie członkowie pary wnoszą do związku. Fakt, że jestem żonatym księdzem, otworzył mi możliwość intensywnej posługi poprzez poradnictwo duszpasterskie także polskim żołnierzom i afrykańskim ochroniarzom podczas moich misji na Bliskim Wschodzie, ponieważ ich kapelani byli księżmi żyjącymi w celibacie i według nich „w ogóle nie rozumieli prawdziwego życia.”
Nasz Kościół wyróżnia się inkluzywną postawą teologiczną, odbiegającą od ścisłego dogmatyzmu niektórych innych wyznań chrześcijańskich. Odrzuca koncepcję nieomylności papieża i przyjmuje bardziej kolegialny i doradczy model zarządzania kościołem. Ta otwartość w dyskursie teologicznym zachęca do uczestnictwa i pozwala członkom wyrażać swoje opinie i wpływać na decyzje Kościoła. Świeccy rządzą nie tylko parafiami, ale także, wraz z duchowieństwem, mogą głosować na kandydatów na biskupów. Ponadto nasz Kościół pełni świeckie role przywódcze kobiet, co może znaleźć oddźwięk w wielu rodzinach poszukujących bardziej biblijnego podejścia do tradycji religijnych. Dla społeczeństwa amerykańskiego, często charakteryzującego się wartościami demokratycznymi i wspólnotowymi, takie podejście do przywództwa kościoła jest szczególnie atrakcyjne. Oferuje duchową przestrzeń, w której głosy świeckich są słyszane i szanowane, co sprzyja poczuciu przynależności i siły.
Do najbardziej fascynujących cech PNKK należy jego piękno liturgiczne wyrażające się w głębokim duchowym szacunku dla świętej tajemnicy, która jest sprawowana jako wspólnotowy kult naszego Pana i Zbawiciela. Kościół zachowuje tradycyjne elementy liturgiczne, ale pozwala również na odprawianie nabożeństw w językach, którymi posługują się jego wierni. Dla Latynosów oznacza to możliwość oddawania czci po hiszpańsku, co ułatwia głębsze duchowe połączenie i zrozumienie liturgii. Ta elastyczność honoruje ich język i kulturę, czyniąc rytuały i nauki Kościoła bardziej przystępnymi i osobistymi.
Parafia Św. Stanisława, katedra PNKK w Scranton, Pennsylvania (Źródło: Wikipedia)
Co ważniejsze, praktykowanie spowiedzi ogólnej i rozgrzeszenia w ramach PNKK oferuje liczne korzyści duchowe i wspólnotowe wiernym zgromadzonym na sprawowaniu Najświętszej Eucharystii. Ten uświęcony tradycją rytuał udzielania Sakramentu Pokuty zachęca parafian do autorefleksji, uznania swoich grzechów i szukania przebaczenia u kochającego i miłosiernego Boga. Społeczny aspekt tej praktyki wzmacnia poczucie jedności wśród zgromadzonych, ponieważ wspólnie wyznają swoje grzechy i wspierają się nawzajem w swojej duchowej podróży. Dodatkowo rozgrzeszenie udzielone przez kapłana daje namacalne poczucie ulgi i odnowy duchowej, przypominając wiernym o nieskończonej łasce Boga i przemieniającej mocy Jego przebaczenia. Rytuał ten nie tylko sprzyja głębszej osobistej więzi z Bogiem, ale także wzmacnia więzi we wspólnocie kościelnej, promując kulturę pokory, pojednania i rozwoju duchowego. To połączenie wartości pozycjonuje PNKK jako kościół atrakcyjny dla każdej społeczności poszukującej bardziej włączającego i głębszego doświadczenia duchowego.
Korzyści dla społeczności latynoskiej i innych
Nasz Kościół nie tylko oferuje inkluzywne i przyjazne środowisko, ale także zapewnia społeczności wymierne korzyści poprzez swoją strukturę, praktyki i wartości. Korzyści te przyczyniają się do dobrobytu jednostek i rodzin oraz wspierają integrację przybyszów z bogatą tkanką duchowych i kulturowych tradycji Kościoła.
Społeczność jest kamieniem węgielnym wielu kultur, a dalej rodzina i sieci lokalne odgrywają kluczową rolę w życiu społecznym. Nasz Kościół pielęgnuje to poczucie wspólnoty, zachęcając do aktywnego uczestnictwa w życiu Kościoła i oferując szereg usług wsparcia, które współgrają z amerykańskimi wartościami, takimi jak wolność, równość, demokracja i sprawiedliwość. Parafie często stają się ośrodkami spotkań towarzyskich, uroczystości kulturalnych i wzajemnej pomocy, które są ważne dla utrzymania silnych więzi społecznych.
Ponadto szczególny nacisk Kościoła na rodzinę jest wyjątkowo znaczący. Poprzez poradnictwo rodzinne, programy dla młodzieży i wydarzenia skierowane do rodziny Kościół zapewnia wspierające środowisko, które wzmacnia więzi rodzinne i pomaga członkom lawirować w zawiłościach współczesnego życia. W przypadku rodzin wielokulturowych wzmacnia to ich nacisk na solidarność rodzinną i zapewnia przestrzeń, w której celebruje się i chroni wartości rodzinne.
PNKK uznaje znaczenie ekspresji kulturowej jako elementu życia duchowego. Pozwala na integrację zwyczajów, muzyki i sztuki w swoich nabożeństwach i działalności parafialnej, co pomaga zachować i czcić bogate dziedzictwo kulturowe swoich członków. To włączające podejście umożliwia jednostkom dostrzeżenie własnej tożsamości odzwierciedlonej w Kościele, wzmacniając poczucie dumy i przynależności.
Integrując elementy kulturowe z doświadczeniem uwielbienia, nasz Kościół zapewnia zaspokojenie duchowych potrzeb wspólnoty w sposób odpowiedni, rezonujący i uzasadniony teologicznie. Zapewnia także możliwość wymiany międzykulturowej, podczas której różne tradycje są dzielone i doceniane w szerszej społeczności kościelnej, wzbogacając doświadczenie PNKK wszystkich członków.
Programy edukacyjne w naszych parafiach, obejmujące szkółki niedzielne, klasy religijne i grupy młodzieżowe, odgrywają istotną rolę w duchowym i etycznym rozwoju dzieci i młodzieży. Programy te nie tylko uczą zasad wiary, ale także kładą nacisk na wartości moralne i pracę społeczną, które są ważnymi aspektami każdej kultury. Skupienie się Kościoła na zaangażowaniu młodych ludzi gwarantuje, że następne pokolenie będzie wychowywane na silnym fundamencie wiary i wartości. Jest to szczególnie korzystne dla emigrantów w pierwszym pokoleniu, których dzieci mogą czasami czuć się uwięzione pomiędzy swoim dziedzictwem kulturowym a presją asymilacji z głównym nurtem społeczeństwa amerykańskiego. Kościół zapewnia młodym członkom bezpieczną przestrzeń do odkrywania i potwierdzania swojej tożsamości, będąc jednocześnie częścią wspierającej wspólnoty wiary.
Wielu osobom z tradycji rzymskokatolickiej, PNKK zapewnia duchową ciągłość poprzez praktyki sakramentalne i formy liturgiczne. Znajomość Mszy św., sakramentów i innych praktyk religijnych zapewnia kojące połączenie z ich duchowym dziedzictwem. Ta ciągłość jest ważna dla osób i rodzin, które mogą szukać Kościoła zgodnego z ich tradycyjnymi przekonaniami, oferującego jednocześnie bardziej partycypacyjne, inkluzywne i demokratyczne podejście.
Szacunek PNKK dla tradycyjnego kultu katolickiego, w połączeniu z jego otwartością na pewne kulturowe formy ekspresji sprawia, że członkowie nie muszą wybierać między swoim dziedzictwem kulturowym a wspólnotą wyznaniową. Szanując przeszłość i patrząc w przyszłość, Kościół zapewnia duchowy dom, w którym krzewi się wiara z pokolenia na pokolenie.
Szacunek Kościoła dla tradycji znajduje odzwierciedlenie w jego praktykach liturgicznych, sakramentach i rytuałach, które czerpią zarówno z tradycji katolickiej, jak i wyjątkowego dziedzictwa PNKK. Szacunek dla tradycji rezonuje z wartościami wielu społeczności, które często żywią głęboki szacunek dla zwyczajów i rytuałów przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Szanując te tradycje w kontekście PNKK, wszyscy mogą znaleźć duchowy dom, który ceni i celebruje ich dziedzictwo kulturowe. Doskonale pamiętam plenerowe przedstawienie Drogi Krzyżowej w parafii Zwiastowania, taniec matachine w Święto Matki Bożej z Guadalupe, które przypada 12 grudnia, czy grę mariachi podczas niedzielnych Mszy św.
Byłem też świadkiem harmonijnego połączenia polskich Zaduszek i Wypominek z tętniącym życiem meksykańskim Día de los Muertos (Dnia Zmarłych – przyp. red.), co stworzyło niepowtarzalne, teologicznie znamienne, i bogate kulturowo obchody pamięci. Korytarz prowadzący do sanktuarium kościoła, ozdobiony nagietkami i świecami, odzwierciedlał mieszankę tradycji. Po Mszy świętej odczytano imiona wiernych zmarłych, nawiązując do zwyczaju Wypominek. Parafianie uczestniczyli w modlitwach, dając świadectwo powszechnego ludzkiego doświadczenia miłości, straty i trwałej nadziei na duchowe spotkanie z bliskimi, którzy odeszli i na zmartwychwstanie. To inkluzywne podejście pozwoliło parafianom pochodzenia latynoskiego dostrzec odzwierciedlenie ich tradycji w życiu Kościoła, wzmacniając poczucie przynależności i dumy kulturowej.
Wnioski
PNKK jest ostoją wiary i wspólnoty dla wszystkich rodzin i osób w Stanach Zjednoczonych i poza nimi, oferując unikalne połączenie uniwersalnych wartości, wymiernych korzyści i integracji kulturowej. Dzięki swojej inkluzywnej teologii, elastyczności liturgicznej i zaangażowaniu na rzecz sprawiedliwości społecznej, Kościół zapewnia gościnny duchowy dom wszystkim poszukującym takiego Kościoła, który szanuje ich tradycje i wartości.
Poprzez wspieranie wspólnoty społecznej i szacunek dla rodziny, integrując tradycje kulturowe, angażując młodzież w edukację i zapewniając duchową ciągłość, PNKK wzbogaca życie swoich członków i wzmacnia więzi wiary i kultury w swoim zgromadzeniu. Poprzez pełną szacunku integrację z duchowymi i kulturowymi tradycjami wspólnoty, Kościół tworzy przestrzeń, w której zbiegają się różnorodne wierzenia i praktyki, wzmacniając poczucie jedności i wspólnego dziedzictwa wśród swoich członków.
Przyjmując wartości i tradycje różnorodnych społeczności, PNKK nie tylko poszerza swój zasięg i znaczenie, ale także stanowi przykład mocy wiary w przezwyciężaniu podziałów kulturowych i jednoczeniu jednostek na wspólnej drodze rozwoju duchowego i pracy społecznej. W miarę jak nasz Kościół w dalszym ciągu rozwija się w różnych społecznościach, jego zaangażowanie na rzecz inkluzywności, różnorodności kulturowej, teologicznej czystości niepodzielnego Kościoła i sprawiedliwości społecznej będzie latarnią nadziei i inspiracją dla wszystkich, którzy szukają Kościoła obejmującego bogactwo ludzkiej różnorodności , powszechność wiary, znaczenie sakramentów i zbiorowe uwielbienie naszego żywego Boga.
Z angielskiego tłumaczył Andrzej Woźniewicz.
