Dr Ludwik Rajchman

Wizjoner globalnej służby zdrowia i założyciel UNICEF

Read this article:  in English


Doktor Ludwik Rajchman (1884-1965) — wybitny, choć mniej znany lekarz, odegrał kluczową rolę w zrewolucjonizowaniu praktyki lekarskiej w skali światowej.

Urodzony w znamienitej rodzinie w Warszawie, Rajchman wyruszył w niezwykłą podróż, która ukształtowała przyszłość międzynarodowych inicjatyw zdrowotnych. Kształcił się na prestiżowym Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, swoje umiejętności doskonalił później w renomowanych instytucjach, takich jak Instytut Pasteura w Paryżu i Królewski Instytut Zdrowia Publicznego w Londynie. To właśnie dzięki studiom bakteriologicznym Rajchman zainteresował się epidemiologią i zdrowiem publicznym.

Dr. Ludwik Rajchman (koloryzacja: A. Woźniewicz) ( Źródło: Wikimedia Commons)

Po I wojnie światowej Rajchman wniósł znaczący wkład w zwalczanie tyfusu w Polsce. Czerpiąc z doświadczeń kierownika Centralnego Laboratorium Dyzenterii w Londynie, udało mu się przekonać nowo utworzony rząd polski do utworzenia w listopadzie 1918 roku Państwowego Centralnego Zakładu Epidemiologicznego. Instytucja ta, później znana jako Państwowy Zakład Higieny, skupiała się na walce z wyniszczającymi epidemiami nękającymi powojenną Polskę. Rajchman objął stanowisko jej dyrektora i pozyskał poparcie wybitnych polskich lekarzy, w tym swojego kuzyna dra Ludwika Hirshfelda, twórcy układu grup krwi ABO oraz dra Kazimierz Funka, powszechnie uznawanego za „ojca witamin”.

Liga Narodów (1920–1946) powstała, aby wspierać współpracę międzynarodową i jest uważana za poprzedniczkę Organizacji Narodów Zjednoczonych (od 1945 r. do chwili obecnej). Jej dokument założycielski powstał podczas negocjacji o zawieszeniu broni po I wojnie światowej. Wyjątkowe zdolności menadżerskie Rajchmana nie pozostały niezauważone i w 1920 roku został powołany do Komisji Epidemicznej Organizacji Zdrowia Ligi Narodów (LNHO, League of Nations Health Organization) i pełnił funkcję jej dyrektora medycznego. Za pośrednictwem LNHO opowiadał się za standaryzacją szczepionek i produktów farmaceutycznych oraz był orędownikiem międzynarodowej wymiany medycznej i misji szkoleniowych. Obszary zainteresowań Rajchmana obejmowały profilaktykę, zdrowie matek i noworodków, odżywianie, zdrowie pracowników i odszkodowania. Jego wpływ wykraczał poza Europę, ponieważ dzielił się swoją wiedzą i doświadczeniem w Afryce, Ameryce Łacińskiej i na Dalekim Wschodzie, zwłaszcza w Chinach.

Podczas II wojny światowej Rajchman zaproponował utworzenie międzynarodowej organizacji służby zdrowia, o czym szczegółowo mowa w publikacji z 1943 r. Związał się z Agencją Narodów Zjednoczonych ds. Pomocy i Rehabilitacji (UNRRA), utworzoną w 1943 r. w celu zapobiegania rozprzestrzenianiu się epidemii i zapewniania pomocy dla przesiedleńców dotkniętych wojną. Uznając pilną potrzebę zajęcia się trudną sytuacją głodujących dzieci w następstwie II wojny światowej, Rajchman zaproponował wykorzystanie pozostałych funduszy UNRRA w celu ustanowienia globalnego programu poświęconego ich dobru.

W grudniu 1946 roku Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych odpowiedziało na wezwanie Rajchmana, tworząc Międzynarodowy Fundusz Pomocy Dzieciom, obecnie znany jako Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci (UNICEF), którego Rajchman był inauguracyjnym przewodniczącym. Podstawowym celem UNICEF-u było niesienie bezwarunkowej pomocy dzieciom dotkniętym wojną, kierując się niezachwianą wizją Rajchmana.

Niestety wpływy Rajchmana zostały ograniczone przez politykę zimnej wojny i wykluczono go z planowania Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Pomimo zamieszkania we Francji, dołączył do nowej polskiej delegacji przy UNRRA i ONZ, zdobywając początkowo przychylność rządu komunistycznego. Jednak w miarę nasilania się zimnej wojny jego paszport dyplomatyczny został unieważniony przez polskie władze, co skutecznie zakończyło jego znakomitą karierę w międzynarodowej służbie zdrowia publicznego.

Wkład doktora Ludwika Rajchmana w zdrowie świata jest nieoceniony. Jego niezachwiane zaangażowanie w międzynarodowe organizacje zajmujące się zdrowiem i inicjatywy w zakresie zdrowia publicznego pozostawiły niezatarty wpływ na nasz świat. Niestrudzone wysiłki Rajchmana ukształtowały krajobraz opieki zdrowotnej, a jego wizjonerskie podejście do praktyki lekarskiej, wolnej od granic, nadal inspiruje nas wszystkich i przynosi korzyści.

Artykuł pierwotnie opublikowany przez Polskie Towarzystwo Medyczne w Minnesocie. Opublikowano ponownie za pozwoleniem.

Z angielskiego tłumaczył Andrzej Woźniewicz.




Źródła/Bibliografia:


Życie Feliksa Pawła Wierzbickiego (1815-1860) to niezwykła opowieść o odporności, patriotyzmie i różnorodnych osiągnięciach. Urodzony na Wołyniu na ówczesnej Ukrainie, porzucił swoje początkowe dążenie do medycyny, aby dołączyć do powstania listopadowego w latach 1830-1831, aktywnie uczestnicząc w kluczowych bitwach o niepodległość Polski. Zmuszony do internowania, a później wygnania, wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, pozostawiając niezatarty ślad na różnych polach.

Czytaj dalej...

Skonstruowanie kamizelki kuloodpornej i teletroskopu postawiły go w pierwszym szeregu najwybitniejszych wynalazców XX wieku. Pozostawił po sobie innowacje potwierdzone ponad setką patentów. Zwany „Edisonem z Galicji” Jan Szczepanik dzielił swoje życie między Tarnów i Wiedeń.

Czytaj dalej...

Świat podziwia Marię Skłodowską-Curie, jednak zamiast łączyć ją z Polską, rodzinnym krajem, najczęściej łączy z Francją, gdzie spędziła większość życia. Piszemy o wielkiej Polce, warszawiance, człowieku wyjątkowej osobowości i o tym, co każdy z nas powinien robić dla odświeżania pamięci o noblistce w przypadającą 4 lipca 90. rocznicę jej śmierci.

Czytaj dalej...

Nazywano go artystą betonu i stali. Choć miał słuch absolutny i od 10. roku życia akompaniował na fortepianie swojej matce, Helenie Modrzejewskiej, został wirtuozem techniki. Wybudował prawie 40 mostów, które w większości są używane do dziś.

Czytaj dalej...

Woodrow Wilson, urodzony w 1856 r., był uczonym akademickim, który został politykiem, a w latach 1913–1921 był 28-ym prezydentem Stanów Zjednoczonych. Cieszył się ogromną popularnością i był uważany w Polsce za postać legendarną, szczególnie w latach dwudziestych XX wieku.

Czytaj dalej...

Po I wojnie światowej Stany Zjednoczone przekazały krajom zdewastowanej Europy wielomilionową pomoc w postaci finansowej, żywności, odzieży czy doradztwa technicznego. Polska została dotknięta nie tylko skutkami Wielkiej Wojny (1914-1918), której była głównym polem bitwy, ale także skutkami najazdu bolszewickiego i pustoszących Polskę epidemii chorób zakaźnych. Był to jeden z krajów, które otrzymały pomoc.

Czytaj dalej...

Czy Polacy pamiętają dzisiaj o ogromnym poświęceniu i udziale Polonii amerykańskiej, aby Polska znowu zaistniała na mapie świata jako suwerenne i niepodległe państwo? Trudno dzisiaj odpowiedzieć na to pytanie. Szybko zmieniająca się rzeczywistość geopolityczna przysparza wiele nowych i niekorzystnych dla naszej Ojczyzny okoliczności, które skłaniają dla zastanowienia się ponownie nad losami Polski.

Czytaj dalej...

Polska została zniszczona podczas I wojny światowej (1914-1918). Polacy mieszkający w Ameryce zainicjowali Polski Biały Krzyż i Polskie Szare Samarytanki z YWCA (Young Women's Christian Association, Chrześcijański Związek Młodych Kobiet), które rekrutowały pielęgniarki do wspierania polskich żołnierzy i rodzin. Działania te były kluczowe dla powojennej odbudowy Polski. Niestety, ich historie zostały zapomniane.

Czytaj dalej...